Ajinyaz nomidagi qoraqalpoq davlat pedagogika insituti talabasi Kurbonboeva Zuxraning Texnika va mexanika fanidan

misollarni juda ko’p keltirish mumkin.

Inshootlarning qismlariga ta`sir qiladigan kuchlar ikki turga: hajmiy va sirtqi kuchlarga bo’linadi. Kuch jism hajmining barcha nuqtalariga quyilgan bo’lsa, bunday kuch hajmiy kuch deyiladi. Masalan. mustahkamligi tekshirilayotgan jismning o’z og`irligi mazkur jism uchun hajmiy kuch hisoblanadi; jism harakatda bo’lsa, inertsiya kuchi ham hajmiy kuchlar qatoriga kiradi, chunki inertsiya kuchi jismning massasiga bog`liqdir, massa esa jismning butun hajmini qoplaydi. Bir-biriga tegib turadigan ikki jismning o’zaro ta`siri ularning urinib turgan nuqtasiga quyilgan deb hisoblanadi. Xaqiqatdan esa, jismlarning tegishib turgan joyida deformatsiya hosil bo’lib, ularning o’zaro ta`siri urinib turgan nuqtaga quyilmay, biror yuzachaga quyiladi. Konstruktsiya elementlariga ta`sir qilayotgan kuchlar to’plangan, yoyilgan va juft kuchlar ko’rinishida bo’lishi mumkin. 6 va 7- shakllarda yoyilgan kuchlar keltirilgan