Aktinoidlar, aktinidlar

---

Aktinoidlar

Aktinoidlar, aktinidlar - 

Mendeleyev davriy sistemasining

 III guruhi 7davrida aktiniydan keyin

turadigan 14 ta elementning umumiy nomi. Ularning tartib raqami 90 dan 103 gacha: toriy Th (№

90), protaktiniy Ra (№ 91), uran U (№ 92), neptuniy Np (Nb 93), plutoniy Pu (№ 94), ameritsiy

Am (№ 95), kyuriy Cm (№ 96), berkeliy Bk (№ 97), kali-forniy Cf (№ 98), eynshteyniy Es (№ 99),

fermiy Fm (№ 100), mendeleeviy Md (Nb 101), nobeliy No (№ 102), lou-rensiy Lr (№ 103). Bu

elementlarning aksarisida sirtqi 1-va 2-qavatlaridagi elektronlar soni bir xil boʻlib, sirtdan

hisoblanganda 3-qavatlarida elek-tronlar soni bir xil emas, aktiniydan lourensiyga oʻtgan sari

elektronlar soni ortib borib, 32 taga yetadi; atom va ion radiuslari kichiklashadi; ularning barchasi

radioaktiv; uran izotoplari – uran-235 (U 235) va uran-233 (U 233) hamda plutoniy-239 (Pu 239)

yadro reak-torlarida yoqilgʻi va atom bombalarida 277portlovchi moddalar sifatida ishlatiladi. A.

oqish-kumush rangli metallar. Koʻpchilik A.ning s.of. 20 g/sm3 ga yaqin. Neptuniy va

plutoniyning erish temperaturasi 640° atrofida, boshqalarining erish temperaturalari 1000° dan

yuqori. A. vodorod, kislorod, ol-tingugurt, azot, gallogenlar va boshqa metallmaslar bilan

kimyoviy reaksiyaga oson kirishadi. Kimyoviy xossalari jihatidan uran, neptuniy, plutoniy va

ameritsiy bir-biriga juda yaqin. Ber-keliy, fermiy, mendeleeviy, nobeliy va lourensiylar esa

kimyoviy xossalariga koʻra lantanoidlarga yaqindir.

[1]

1. 

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Ko‘proq o‘rganish

Ushbu maqolada 

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi

 (2000-2005)

maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Manbalar

---

 

Soʻnggi tahrir 29 kunlar avval MalikxanBot tomonidan amalga oshirildi  

Kimyoga oid ushbu maqola 

chaladir

. Siz uni 

boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?ti

tle=Aktinoidlar&action=edit)

 

Vikipediyaga

 yordam berishingiz mumkin.

"

https://uz.wikipedia.org/w/index

.php?

title=Aktinoidlar&oldid=2393291

" 

dan olindi