4
1. Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirishga yo‗naltirilgan
demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va
mamlakatni modernizatsiya
qilish.
2. Qonun ustuvorligini ta‘minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh
qilish.
3. Iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish.
4. Ijtimoiy sohani rivojlantirish.
5. Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag‗rikenglikni
ta‘minlash, chuqur o‗ylangan, o‗zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi
siyosat yuritish.
Harakatlar strategiyasini o‗z vaqtida va samarali amalga oshirish
barcha davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari hamda ularning
mansabdor shaxslari faoliyatining birlamchi vazifasi va bosh ustuvor
yo‗nalishi hisoblanadi.
Harakatlar strategiyasi barcha ijtimoiy sohalar kabi tilshunoslikka doir
tadqiqotlarning asosiy yo‗nalishlarni belgilab berdi. Tilshunoslikning
o‗rganish obyekti bo‗lgan til barcha davrlarda jamiyat hayotida muhim
o‗rin tutib kelgan. Til ijtimoiy taraqqiyot mahsuli bo‗lib,
shakllanishi,
boyib borishi va ayrim hollarda iste‘moldan chiqishi bilan tabiiylik
xususiyatini namoyon etadi. Tilning asosiy ijtimoiy funksiyalaridan biri
kommunikativlikdir.
Tilning
emotsional-ekspressiv,
akkumulyativ
funksiyalari kommunikativlik asosiga qurilgan. Shuni ham ta‘kidlash
lozimki, tilning boshqa funksiyalari ham kommunikativlik bilan teng
ahamiyat
kasb
etib
bormoqda.
Emotsional-ekspressiv
funksiya
insonlarning ruhiy-hissiy holatlarini ifoda etib, ma‘naviy ehtiyojlarini
qondirishga xizmat qilsa, akkumulyativ funksiya ajdodlar merosini
avlodlarga
yetkazish, mental xususiyatlarni, xalq dunyoqarashi, urf-odat,
an‘analari, turmush tarzi, madaniyat darajasini namoyon etishda o‗z
ifodasini topmoqda. Til tafakkur bilan bog‗liq holda insonni barcha
jonzotlardan ajratib turuvchi imkoniyat sifatida baholanadi. Tilsiz
tafakkur, tafakkursiz til mavjud bo‗la olmaydi. Til borliqni anglash,
voqelik haqida muayyan tasavvurga ega bo‗lish vositasidir. Tilning
shakllanishi va rivojlanishi ong, tafakkur rivoji bilan bog‗liq. Kishilik
jamiyatida tilning tafakkur omili sifatidagi ahamiyati katta. Til jamiyat
taraqqiyotini ta‘minlash, o‗zaro munosabatlarni takomillashtirishda o‗ziga
xos o‗rin tutadi. Til tafakkur mahsuli, o‗z navbatida til tafakkur tadrijiga
xizmat qiladi. Til fikr manbayi ekan, u barcha sohalardagi yangiliklar,
ixtirolar, kashfiyotlar zamini hamdir. Bugungi
kunda tilning ijtimoiy
funksiyalari yanada kengaymoqda. Til fanlararo, sohalararo munosabat
5
asosi sifatida ham e‘tiborga molikdir. Aynan mana shu ehtiyoj tufayli
kompyuter lingvistikasi fani paydo bo‗ldi. Kompyuter lingvistikasi
kompyuter tizimi imkoniyatlarining tilshunoslik sohasiga tatbiq qilinishi
natijasida yuzaga keldi. Kompyuter lingvistikasi umumtil asoslarini
shakllantirishda, tillar o‗rtasidagi munosabatlarni takomillashtirishda
o‗ziga xos o‗rin tutadi.
Tilning
murakkab fiziologik, biologik, ijtimoiy hodisa sifatidagi
ahamiyati ikki jihatda namoyon bo‗ladi. Dastavval, tilning ichki qonuniyat
asosidagi taraqqiyotini, turli fonetik, leksik, semantik, grammatik
jarayonlarni,
mental
xususiyatlarni
mujassamlantirgan
holdagi
takomillashuvini ta‘kidlash joiz. Til insonni tafakkur jihatdan rivojlantirish
omili bo‗lishi bilan bir qatorda tashqi jihatdan ta‘minlash, bilim berish,
borliqni
anglatish, ya‘ni axborot uzatish vositasi sifatida ham muhim
qiymatga ega. Til insonni voqelik bilan muntazam ravishda tanishtirib
boradi, davrga, ijtimoiy turmush tarziga mos ma‘lumotlar bilan
ta‘minlaydi. Tilning tashqi taraqqiyot omili, axborot, ma‘lumot berish
vositasi sifatidagi ahamiyati globallashuv davrida, ayniqsa, yaqqolroq
namoyon bo‗lmoqda.
XX asr o‗rtalaridan insoniyat tarixida tubdan
burilish hosil qilgan
globallashuv jarayoni boshlandi. ―Globallashuv‖ so‗zi lotincha ―glob‖
―kurra‖, ―shar‖ so‗zidan olingan bo‗lib, qit‘alaro manfaatning jadal
sur‘atlarda yaqinlashuvi, birlashuvini anglatadi. Tez sur‘atlar bilan
uyg‗unlashayotgan milliy iqtisod va milliy madaniyatlar uchun umumiy
muloqot vositasiga ehtiyoj seziladi. Shunday vaziyatda milliy tillar
iqtisodiy, siyosiy, ma‘naviy fikrning aniqroq, to‗laroq ifoda etilishiga
xizmat qiladi. Globallashuv ta‘sirida bir tilning o‗zigina ijtimoiy
ehtiyojlarni qondira olmaydi.
1
Global taraqqiyotning muhim xususiyatlari sohalarga texnikaning
kirib kelishi, kompyuter dasturlarining shakllanishi, integratsiya jarayoni
bilan belgilanadi. Hozirgi vaqtda jahon miqyosida kechayotgan
integratsiya jarayonida tabiiy til asosidagi axborot uslubini yaratish
hayotiy zaruratga aylandi. Bugungi kunda o‗zbek tilining mavqeyini
yuksaltirish, nufuzli tillar qatoriga olib chiqish muhim zaruratlardan biri
hisoblanadi. Kompyuter lingvistikasi mana shu
zaruratni amalga oshirish
uchun yaratilgan qulay imkoniyatlardan biridir. O‗zbek tilini jahon
miqyosiga olib chiqish, dunyoviy tillar sirasiga kiritish va til o‗rganish va
o‗rgatishda kompyuter lingvistikasi fani muhim ahamiyat kasb etadi.
1
Do'stlaringiz bilan baham: 
