Amaliy mashg’ulot №2 Mavzu: O’lchov-informatsion tizimi (O’IT) va uning tarkibiga kiruvchi qismlarni tenzometrik o’lchov tizimi misolida o’rganish. Ishdan maqsad

Tenzorezistorlar:
Uzunligi l va kesim yuzasi S bo`lgan ingichka sim o`tgazgichning qarshiligi uning uzunligi va kesim yuzasiga bog’liq bo`ladi:

(1)

 - tkazgich materialining solishtirma qarshiligi, Ommm.

Sim cho`zilganda uning kesim yuzasi S kichrayganligi uchun qarshiligi oshadi. Cho`zilish natijasida sim materialining solishtirma qarshiligi ham o`zgaradi.
Bundan ko`rinadiki qarshilikning o`zgarishi R simning cho`zilishiga to`g’ri proporsional

(2)

bu yerda k’- tenzorezestorning tenzosezgirlik koeffitsienti;
l/ l =  - nisbiy cho`zilish.
Odatda tenzorezestorlar konstantan materialidan tayyorladi. Bu material uchun k = 2,0 . . . 2,2. O`lchashlar uchun simli va folgali tenzorezestorlardan foydalaniladi. Tenzorezistor o`lchamlari kichik bo`lish uchun diametri 0,03 mm bo`lgan tola panjara shaklida buklanadi va qog’oz yoki plyonka asosga yopishtiriladi. Tenzorezestorlar faqat bo`ylama yo`nalishdagi cho`zilish yoki siqilishni sezadilar. Bunday tenzorezistorlar seryalab ishlab chiqariladi. Detalning yuza qismidagi deformatsiyani o`lchash uchun tenzorezistorlar deformatsiya yo`nalishi bo`ylab detalga yopishtiriladi (masalan БФ-2 elimi yordamida).
Qayishqoqlik chegarasida deformatsiyalanish kattaligi bo`yicha kuchlanishni topish mumkin:
(3)
E – qayishqoqlik moduli, po`lat uchun E = 2  10<sup>11</sup> Pa
Detal yuzasining deformatiyalanish kattaligidan shu deformatsiyani hosil qilish uchun kerak bo`lgan kuchni topish mumkin.
(2) va (3) formulalardan tenzorezistorning muhim tavsiflaridan biri bo`lgan tenzosezgirlikni aniqlash mumkin. Buning uchun tenzorezistor teng qarshilikli balkaga yelimlab yopishtiriladi.Balkaning bir uchiga tenzorezistordan a masofada ma’lum m massali yuk osiladi (1 - rasm). Balkaning tenzorezistor o`rtasiga mos keluvchi kesimidagi qarshilik momenti quydagi formuladan hisoblanadi:
(4)

bu yerda,

b – balka kengligi.
h – balka qalinligi.
Balkaning nisbiy deformatsiyalanishi quydagi ifodalardan topiladi.

(5)

bu yerda g = 9.81– erkin tushish tezlanishi, m/c
(2) va (5)dan tenzosezgirlikni topish mumkin.

(6)

R₁, R₂ – balka yuklangandagi va yuklanmagandagi tenzorezestor qarshiligi, Om.