O‘simlik va hayvon hujayralarining o‘xshashlik va farqlari
Hujayralarni o‘rganish usullari
O’simlik hujayrasi
1.
2.
3.
4.
5.
Hayvon hujayrasi
1.
2.
3.
4.
5.
O’xshashligi
1.
2.
3.
4.
farqlari
O‘simlik va hayvon hujayralarining o‘xshashlik va farqlari
1
YAdro
A
Hujayraning bu organoidi 1945-1946 yillarda K.Porter, A.Klod va Fulmanlar tomonidan ochilgan. Bu strukturalar sitoplazmaning ichki qismlarida – endoplazmada joylashgan.
2
Goldji apparati
B
O‘simlik hujayralari uchun xos organoid bo‘lib, unda turli moddalarni sintezi, birinchi navbatda fotosintez amalga oshadi.
3
Mitoxondriya
C
Ularda energiya ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan fermentlar sistemasi borligi aniqlangan. SHuning uchun uarni hujayraning “Energetika sistemasi” deb nomlash mumkin.
4
Sitoplazma
D
Tipik interfaza yadrosining doimiy qismi bo‘lib, membranaga ega bo‘lmagan birdan bir strukturadir. Uning kattaligi har xil bo‘lib, u hujayraning funksional holatiga bog‘liq
5
Ribosoma
E
O‘simlik hujayralari uchun xos organoid bo‘lib, unda turli moddalarni sintezi, birinchi navbatda fotosintez amalga oshadi
6
Plastida
F
1914 yilda Raman-Kahal ichakning bokalsimon hujayralarini tekshirib, bu organoid atrofida mayda shilimshiq tomchilar yiqilganini ko‘rdi. Raman-Kahal hujayrada shilimshiqning ishlab chiqaruvchi “fabrika” bo‘lib, xuddi o‘sha organoid xizmat qiladi deb taxmin qildi
7
Endoplazmatik to‘r
G
YAdro (yunon. karyon, lot. nucleus) termini 1833 yilda Broun tomonidan fanga kiritilgan bo‘lib, u o‘simlik hujayralarida doimiy sharsimon tuzilmalarni shu nom bilan atagan.
8
YAdrocha
J
Har bir hujayra bir-biri bilan mustaxkam bog‘liq bo‘lgan ikki qismdan, ................... va yadrodan iborat.
9
Plastida
I
Bu organoid hamma ko‘p hujayrali hayvonlarni hujayralarida, sodda hayvonlarda va ba’zi o‘simliklarda topilgan.
10
Lizosomalar
K
YAdrochalardan shakli jihatdan farq qiluvchi fiksatsiyalangan yadrodagi intensiv bo‘yaluvchi strukturalar
“Atamalar xujumi” texnologiyasi asosida talabalar bilimini baholash
Uyga vazifa: Klaster texnologiyasi asosida hujayra mavzusini o‘rganish
Ҳужайра
Тўқима
Орга
ноид
Микро
скоп
орган
Hujayra sitoplazmasida turli maxsus ixtisoslashgan tuzilmalar va kiritmalar mavjuddir. Ma’lum bir vazifani bajaradigan tuzilmalar organoidlar deyiladi. Organoidlarning ma’lum bir xillari o‘simlik va hayvon hujayralarida, ayrimlari esa faqat o‘simlik yoki hayvon hujayralarining o‘zida uchraydi. SHuningdek o‘simlik va hayvon hujayralari tashqi ko‘rinishi, ichki tuzilishi bilan ham farq qiladilar. Ularning o‘xshashlik va farqlarini tushuntiring.
Keys yuzasidan savollar:
1. O‘simlik va hayvon hujayralarining o‘xshash jixatlarini ko‘rsatib bering.
2. O‘simlik hujayrasining o‘ziga xos bo‘lgan ko‘rinish va ichki tuzilishini tushuntirib bering.
3. Hayvon hujayrasining o‘ziga xos bo‘lgan ko‘rinish va ichki tuzilishini tushuntirib bering.
Hujayralar muhitda o‘zini o‘zi hosil qilish va boshqarish xususiyatlariga ega. Unda xayotiy xususiyatlar yig‘ilgan bo‘lib, ularni o‘zida saqlashi va qulay sharoitda avlodlarga o‘tkazishi mumkin. Tabiatda hujayralar yoki aniqroq aytganda hujayraviy shakllar 2 turga: prokariot hujayralar va eukariot hujayralargi bo‘linadi. Bu ikki tur hujayralarni rasmlar asosida tavsiflang va nomlanish sababini ko‘rsating.
Keys yuzasidan savollar:
1. Prokariot hujayralar qanday tuzilishga ega? Nima uchun bu hujayralar shunday nomlanadi? Bu tur hujayralarga
qaysi organizmlar kiradi?
2. Eukariot hujayralar tuzilishi va shunday nomlanishini tushuntiring. Bularga mansub organizmlarni ko‘rsating.
3. Bir va ko‘p hujayrali eukariot hujayralarni kelib chiqishi va vazifalarini izoxlab bering
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.”Molecular Biology Of The Cell”, 2002 г. — o’quv qo’llanma.
2.”Цитология и генетика” jurnali 1,2,3,4-2010.
3. Sitologiya. I.Badalxo’jayev, T. Madumarov. Andijon, 2015 y.
