Antik san’AT

QADIMGI ITALIYA SAN’ATI


Eramizdan avvalgi VII asrning to yangi eraning V asriga qadar bo’lgan o’n ikki asr mobaynida italiyaliklar san’ati va badiiy madaniyati gullagan davrni boshidan kechirdi. Qadimgi dunyoning yirik davlatlaridan hisoblangan Rim imperiyasi paytida katta hajmdagi me’morchilik ansambllari vujudga keldi. Me’morchilikning yangi tiplari paydo bo’ldi. Italiyaliklar qadimgi Gretsiya san’ati va madanyatiga zo’r hurmat bilan qaradilar. Uni ijodiy o’zlashtirdilar, nazariyasini yangi bilimlar bilan boyitdilar. Realistik portret tarixiy mavzudagi mozaika borasidagi novatorlik namunalarini ko’rsatdilar. Qadimgi Italiya xalqlari ichida etrusklar bo’lgan. Ular eramizdan avvalgi VII-VI asrlarda Italiyaning o’rta va g’arbiy-janubiy qismini egallaganlar. Etrusklar qurish san’atida katta muvaffaqiyatlarga erishdilar. Ular toshlardan katta-katta imoratlar solganlar, birinchi bo’lib toshdan gumbaz va arkalar ishlaganlar. Etruriya shaharlari (Kere, Tarkvini, Veym, Klezium) baland, qalin, mustahkam devorlar bilan o’ralgan keng yo’llar, kanallar qurilgan. Etrusk haykaltaroshlardan biri Vulka hisoblanadi. U Rimga Kapitoliydagi Yupiter ibodatxonasini bezashga taklif etilgan. Vulka Veyidagi Apollon ibodatxonasining dekorativ haykallarini ham ishlagan. Apollon (Veym Apollon deb yuritiladi ) san’atkor ijodining o’ziga xos tomonini xarakterlaydi. Unda san’at va nur xudosi bo’lgan Apollonning shaxdam qadamlar bilan odimlab ketaetgan vaqti tasvirlangan. Shaffof, engil libos ostidan uning rivojlangan muskuli va kuchli qomati ko’rinib turibdi. Etruriya jamiyatining eng gullagan davri eramizdan avvalgi VII-VI asrlarga to’g’ri keladi. Eramizdan avvalgi VI asrdan boshlab, Etrusk grek alfavitini, teatr va mifologiyasini qabul qildilar. Greklar singari ular ham yuzasiga bareleflar tushurilgan oltin tangalar chiqara boshladilar.