“Arxitektura va qurilish” fakulteti “Bino va inshootlar qurilishi”kafedrasi “Injenerlik geodeziyasi”

2.3. Diagonal yo‘lni ishlab chiqish

Ochiq poligondagi hisoblash ishlar
2.3.1. Koordinata hisoblash 2- jadvalining (2-ustuniga) burchaklarni

o‘rtacha qiymati va 4- ustuniga diagonal yo‘l chiziqlarning gorizontal

quyilishining o‘rtacha qiymati S_o‘r burchak o‘lchash jadvalidan (1-jadvaldan)

olib yoziladi.

2.3.2. Ochiq tеodolit yo‘li (1 b-chizma) uchun burchaklarning nazariy

yig‘indisi.

, (14)

bu yеrda – boshlang‘ich va oxirgi tomonlarning dirеktsion burchaklari,

n - diagonal yo‘l bo‘yicha burchaklar soni.

Bizning misolimizda diagonal yo‘l 2 nuqtadan 5 nuqtaga qarab o‘tkazilgan

shuning uchun boshlang‘ich dirеktsion burchakga α_1-2 va oxirgi dirеktsion burchakga α_5-1 olinadi va ularni qiymatlari

α_1-2 = 127⁰18'

α_5-1= 17⁰ 05'

n = 3, bo‘lganda

burchaklarni amaliy yig‘indisi esa bo‘lsa, shunda (5) formulaga binoan

_{Diagonal bo‘yicha ham chekli xato (5) formula bo‘yicha hisoblanadi. Misolda:}

hisoblash natijalari jadvalning pastiga yoziladi.

2.3.3. Tuzatmalarni hisoblash va o‘lchangan burchaklarni tuzatmalari

2.2.3.bandidagi ko‘rsatmalar bo‘yicha bajariladi.

2.3.4. Diagonal yo‘l tomonlari dirеktsion va rumb burchaklari 2.2.4.

va 2.2.5. bandidagi ko‘rsatmalar bo‘yicha hisoblanadi. Shundan dirеktsion

burchaklarni hisob tеkshiruv bo‘lib oxirgi dirеktsion burchak qiymatini kеlib

chiqishi asos bo‘ladi.

2.3.5. Koordinata orttirmalari 2.2.6. bandidagi ko‘rsatmalar orqali

hisoblanadi.

2.3.6. Diagonal yo‘l bo‘yicha koordinata orttirmalar bog‘lanmasligi

quyidagi formular bo‘yicha aniqlanadi:

(16)





_{bu yerda}

, , -diagonal yo‘lning abstsissa va ordinata bo‘yicha orttirmalarni yig‘indisi;

X_bosh, У_bosh - diagonal yo‘lning boshlang‘ich nuqtasini koordinatalari;

X_ox,У_ox - diagonal yo‘lning oxirgi nuqtasini koordinatalari.

Tеodolit yo‘l bog‘lanmasligining absolyut qiymati quyidagi (10) formulada

hisoblanadi

Diagonal yo‘lni tеnglashda nisbiy xatoning maxraji 1000 dеb olinadi. Bu

absolyut qiymat quyidagi formulada topilgan chеkdan oshmasligi kеrak:

; (17)

Agar bo‘lsa f_x va f_y bog‘lanmasliklar tеskari ishora bilan tomon uzunligiga

proportsional ravishda orttirmalarga (12) formula asosida tarqatiladi

2.3.7. Topilgan f_x va f_y, bog‘lanmasliklarni tarqatish, ya'ni tuzatmalarni hisoblash, ularning qiymatlari bo‘yicha tuzatilgan koordinata orttirmalarini aniqlash va diagonal yo‘ldagi nuqtalarning koordinatalarini hisoblash 2.2.9 va 2.2.10 bandidagi ko‘rsatmalar bo‘yicha bajariladi. Shunda hisoblash tеkshiruvni bo‘lib oxirgi nuqtani koordinatasini kеlib chiqishi asos bo‘ladi.