Avtomobil indd

Neft mahsulotlarining bug‘lanuvchanlik darajasi boyicha turlari
Guruh
Sinf
Alangalanish 
harorati, °C
Neft mahsulotlari
Oson alanga-
lanadigan
ïèí
28 gacha 
28–4545–
120
Benzinlar, erituvchilar, kerosin va 
boshqa neft mahsulotlari, dizel va 
motor yonilg‘ilari, mazutlar, ishla-
tilgan moylar
Yonuvchi
IV
120 dan 
yuqori
Surkov moylari, plastik surkov moy-
lari
ATK (yoki AYOQSH)ning omborxonalari va, shuningdek, 
yonilg‘i quyish shoxobchalari ATKning texnik xizmat bo‘limi 
tomonidan belgilangan shaklda tuzilgan pasportga ega bo‘lishi 
lozim. 
Omborxonalarning texnik jihozlanganlik darajasiga bog‘liq 
holda yonilg‘ilar yer ostiga joylashtirilgan, yerga yarim ko‘milgan 
va yer ustiga o‘rnatilgan sig‘imlarda saqlanishi mumkin. Ular 
amaldagi qoidalar asosida jihozlangan bo‘lishi zarur. Yonilg‘ilar 
sig‘imlarda moylash materiallari va maxsus suyuqliklar 
taralarda markalari bo‘yicha alohida-alohida saqlanishi lozim. 
Shuningdek, ularga bo rish yo‘laklari qulay bo‘lishi zarur. 
Sig‘im va taralar ularda saqlanayotgan neft mahsulotining 
massasi, markasi va navi ko‘rsatilgan holda tamg‘alanishi 
lozim. Sig‘imda saqlanayotgan yonilg‘i miqdori har bir 
sig‘imda mavjud bo‘lgan (yoki tuzib qo‘yilgan) kalibrlangan 
jadvallar yordamida aniqlanadi. Neft mahsulotlarini tarqatish 
haydovchi tomonidan yo‘l varaqasi va tegishli talon taqdim 
etilganidan so‘ng amalga oshiriladi. Avtomobil sisternasiga 
quyilgan yonilg‘i miqdori yo‘l varaqasi hamda yonilg‘i va 
moylash materiallarini kundalik hisobga olish qaydnomasiga 
qayd etiladi. 
Yonilg‘ini yer ostiga joylashtirilgan sig‘imlarda saqlash 
yong‘in sodir bo‘lish nuqtayi nazaridan ancha xavfsiz va 
yonilg‘i bug‘lanishi (miqdorining kamayishi) ancha kamdir. 
Shuning uchun yonilg‘ini saqlashning bunday usulidan keng 
foydalaniladi. Yonnilg‘i saqlashda foydalaniladigan sig‘imlarga 
latun to‘rli yong‘indan himoyalagichlar o‘rnatiladi, bu 
himoyalagichlar sig‘imlarga yong‘in o‘tib ketishidan saqlaydi. 
Dizel yonilg‘ilarini saqlashda qo‘shimcha sig‘im o‘rnatilib, bu 
sig‘imlarda yonilg‘i o‘n kun davomida tindirilishi ta’minlanadi. 
So‘rish quvurining pastki uchi tomoniga qalqovuch o‘rnatilib, 
u idishning ustki tomonida tinib, to‘planib qolgan yonilg‘ini 
avtomobilga quyish uchun xizmat qiladi. 
ATKlarda avtomobil yonilg‘isi va boshqa neft mahsulotlari 
avtomobillarning yo‘l varaqasi ko‘rsatilsagina beriladi. 
AYoQSHlarda esa yonilg‘i ATK belgilangan fond bo‘yicha 
neft ta’minoti korxonalaridan olingan yagona talon asosida 
beriladi. 
Yonilg‘i saqlashda va tarqatib berishda chekish va olovdan 
foydalanish taqiqlanadi. Avtomobilga yonilg‘i faqat u ishlamay 
turgan paytda quyiladi. Yonilg‘i quyish shoxobchalarini o‘t 
o‘chirgich va qumli quti bilan jihozlash lozim. 
Etillangan benzin alohida sig‘imlarda saqlanib, uni avto-
mobilga quyishda maxsus qurilmadan foydalaniladi. 

---

226
227