Axborot texnologiyalari universiteti

Toshkent shahri bo‘yicha hisoblashlar 

𝑚

Б

 =0.3* 

Н

5

2025

 = 0.3 * 2571668 = 771501; 

---

Samarqand viloyati bo‘yicha hisoblashlar 

𝑚

С

 =0.3* 

Н

6

2015

 = 0.3 * 3590800 =1077240; 

 

Odatda manzilgohlar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar soni iqtisodiy, madaniy va boshqa 

o‘zaro bog‘lanishlar hisobiga bo‘lib, u statistik ma’lumotlar asosida olib boriladi, 

hamda aloqa manzilgohlarini oxirgi yildagi o‘zaro aloqa ayirboshlash ma’lumotlari 

hisobiga olinadi. Bunday aloqa almashinuvi  f1 intilish koeffisiyenti orqali hisoblanadi, 

bu qiymat keng oraliqda (0,1 dan 12 % gacha) bo‘lgani uchun kurs loyiha ishimizda 

f1=5% olinadi. Bunda intilish  koeffisiyentini  hisobga olgan holda umumiy 

shaharlararo aloqa kanallariini hisoblab chiqishimiz zarur. Telefon kanallar sonini 

hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalanamiz: 

𝑛 

ТФ

= 𝛼

1 

  × 𝑓

 1

   ×  𝑦  ×  

𝑚

Б

× 𝑚

С

𝑚

Б

+𝑚

С

× 𝛽

1

                                  (3.2) 

 

𝑛

ТФ

 

= 1.3 * 0.05 * 0.05 * 

771501∗1077240

771501+1077240

 *5.6 =8182 

 

bu yerda:  1 va  1 – o‘zgarmas koeffisiyentlar bo‘lib o‘zaro to‘liq bog‘lanish 

paytida va yo‘qotuvchanlik  5%  bo‘lganida  1 =1,3 va  1 =5,6 qiymatlarga ega; 

 f1 – intilish yoki bog‘lanish koeffisiyenti, f1 =0,05;  

 y – solishtirma yuklama, ya’ni bitta abonent tomonidan telefon stansiyaga 

tushuvchi  yuklama, y=0,05 erl;  

ma, mb – “a” va “b” oxirgi manzilgohlardagi SHAATS xizmati  doirasidagi 

abonentlar soni. 

Loyihalashtirilayotgan magistral bo‘ylab telefon kanallaridan tashqari boshqa 

turdagi aloqa vositalar yordamida axborotlar uzatilishi va qabul qilinishi mumkin, 

bunday axborotlar: ma’lumotlar uzatish (internet xizmati, korporativ kompyuter 

tarmoqlari), faksimil, televideniye va x.k. Bunday axborotlar uzatuvi odatda telefon 

kanallari orqali tashkil qilinib,  aniqlanishi mumkin, misol uchun:  

DVB-T2 standarti bo‘yicha raqamli televideniyani uzatish uchun 45 Mbit/s tezlikli 

kanal talab etiladi. U xolda bunday televizion signalni uzatish uchun zarur bo‘ladigan 

asosiy  raqamli kanallar soni

 

𝑛

тв

=

45Мбит/с

64кБит/с

 =720 ta

 

---

Ma’lumotlar uzatish uchun, ya’ni internet xizmati, VPN xizmatlari uchun 128  

Mbit/s  ajratiladi  deb  shartli  ravishda  qabul  qilamiz.  U  holda loyixalashtirilayotgan  

aloqa  liniyasi  bo‘yicha  tashkil  etiladigan  umumiy kanallar soni: 





с

кбит

/

64

Мбит/с

 

128

n 

МУ

2048

 

ta 

U holda loyixalashtirilayotgan aloqa liniyasi bo‘yicha tashkil etiladigan umumiy 

kanallar soni: 

ТВ

МУ

ТФ

n

n

n

ум

n

2

2

2







, kanal                                   (3.3) 

𝑛

УМ

 = 2*8182+2*720+2*2048 = 21900 

 

bu yerda:  

ТФ

n

2

— ikki tomonlama tashkil etiladigan   telefon kanallar soni,  kanal; 

МУ

n

2

 — ikki tomonlama tashkil etiladigan ma’lumotlar uzatish   kanali, kanal; 

ТВ

n

2

 —ikki tomonlama tashkil etiladigan televideniye kanallari  soni, kanal. 

Telefon kanallari orqali ma’lumotlarni, faksimil  ma’lumotlarni va boshqa turdagi 

ma’lumotlarni uzatish uchun  asosiy raqamli kanallar (ARK) qo‘llanadi. Ular uchun 

(3.2) formulasi bo‘yicha hisoblangan telefon kanallarini ikki martta oshirgan holda 

e’tiborga olinadi.