Axborot tizimi haqida tushuncha va axborot tizimlari turlari

Aim.uz

Axborot tizimi haqida tushuncha va axborot tizimlari turlari

XXI asrda bilimdon, savodli bo’lish uchun axborot tizimlari va texnologiyalarini mukammal ishlata bilish kerak. Turli sohalardagi odamlarning ish faoliyati ko’pincha ularning ma’lumotlardan samarali foydalana olish qobiliyatiga bog’liq. Zamonaviy mutaxassis kompyuterlar, telekommunikatsiya va boshqa aloqa vositalari yordamida ma’lumotlarni qabul qilish, qayta ishlash va foydalanishni bilish kerak.

Hozirgi kunda axborot tizimlari va texnologiyalari odamlarning ish faoliyati va ishlab chiqarish samarasini oshirish vositasi hisoblanadi.
Shuning uchun ham mazkur mavzuni o’rganish "Informatika" kursining asosiy vazifalaridan hisoblanadi
Axborotlar tizimlari jamiyat paydo bo’lgan paytdan boshlab mavjud bo’lgan, chunki rivojlanishning turli bosqichlarida jamiyat o’z boshqaruvi uchun tizimlashtirilgan, oldindan tayyorlangan axborotni talab etgan. Bu ayniqsa ishlab chiqarish jarayonlari- moddiy va nomoddiy ne'matlarni ishlab chiqarish bilan bog’liq jarayonlarga tegishlidir. Chunki ular jamiyat rivoji uchun hayotiy muhim ahamiyatga ega.
Kibernetik yondashuvga muvofiq boshqaruv tizimi boshqaruv ob'ekti yig’indisini (masalan, korxonalar) va boshqaruv sub'ekti, boshqaruv apparatini o’zida namoyon etadi. So’ngisi maqsadlarni shakllantiruvchi, rejalarni ishlab chiquvchi, qabul qilingan qarorlarga talablarni moslashtiruvchi, shuningdek ularning bajarilishini nazorat qiluvchi xodimlardan tashkil topgan. Boshqaruv ob'ekti vazifasiga esa boshqaruv apparati ishlab chiqqan rejalarni bajarish kiradi, ya'ni boshqaruv tizimining izi shu ishlarni amalga oshirish uchun tuzilgan.
Boshqaruv tizimining ikkala komponenti tig’ri (T) va aks (A) aloqalar bilan bog’langan. Tig’ri aloqa boshqaruv apparatidan boshqaruv ob'ektiga yinaltirilgan direktiv axborot oqimida ifodalanadi, aks aloqa teskari yinalishda yuboriluvchi qabul qilingan qarorlarning bajarilishi shaqidagi shisobot axboroti oqimida iz aksini topadi.
Axborot oqimlari (T va A), qayta ishlash vositalari, ma'lumotlarni uzatish va saqlash, shuningdek ma'lumotlarni qayta ishlash biyicha operasiyalarni bajaruvchi boshqaruv apparati xodimlarining izaro aloqasi iqtisodiy ob'ektning axborot tizimini tashkil etadi.
Boshqaruv konturida axborot shajmlarini ortib borishi, uni qayta ishlashning
murakablashishi avvaliga kompyuterlarni aloshida operasiyalarda tadbiq etish, singra ularni qillashni kengaytirishga olib keladi. An'anaviy axborot tizimi sifat jishatidan o’zaro boshlaydi. qillanish soshasiga kira bunday tizimlarining quyidagi turlarini kirsatish mumkin:
" Texnik axborot tizimlari;
" Iqtisodiy axborot tizimlari;
" Ijtimoiy soshalardagi axborot tizimlari va boshqalar.
Axborotlar tizimi aniq bir ob'ekt uchun yaratiladi. Samarali axborotlar tizimi boshqarish, amaliy soshalar, darajalari irtasidagi farqlarni, shuningdek sholatlarni e'tiborga oladi va boshqarish funksiyasini samarali amalga oshirish uchun zarur bo’lgan axborotnigina beradi.
Avtomatlashtirilganlik darajasiga qarab qilda qilinadigan, avtomatlashtirilgan va avtomatik axborot tizimlari bor.
Axborotlar tizimida- boshqarish va ma'lumotlarni qayta ishlash funksiyalarining bir qismi avtomatik ravishda, boshqasi inson tomonidan bajariladi.
Avtomatik axborotlar tizimida- boshqarish va ma'lumotlarni qayta ishlashning barcha funksiyalari texnik vositalarda, inson ishtirokisiz amalga oshiriladi (masalan, texnologik jarayonlarni vtomatik boshqarish)
qillanish so'asiga qarab, axborot tizimlarini quyidagicha sinflarga ajratish mumkin:
" Ilmiy tatqiqodlar;
" Loyishalashtirishni avtomatlashtirish;
" Tashkiliy boshqarish;
" Texnologik jarayonlarni boshqarish.
Ilmiy AT ilmiy xodimlar faoliyatini avtomatlashtirish, statistik axborotni tashlil etish, tajribalarni boshqarish uchun miljallangan.
Loyshalashtirishni avtomatlashtirish AT yangi texnika (texnologiya) ishlab chiqaruvchilar va mushandis
loyishachilar meshnatini avtomatlashtirish uchun miljallangan. Bunday AT quyidagilarning amalga oshirishga yordam beradi:
a) yangi mashsulot va texnologiyalarni ishlab chiqish;
b) turli mushandislik shisob kitoblari (mashsulotlarning texnik parametrlarini, sarf me'yorlarini
belgilash, meshnat, moddiy va shokazolar);
v) grafik shujjatlashtirishni yaratish (chizmalar, sxemalar, reja qog’ozlari);
g) loyishalashtirilayotgan ob'ektlarni modellashtirish;
d) raqamli dasturiy boshqariladigan stanoklar uchun boshqaruv dasturlarini yaratish.
Tashkiliy boshqarishning AT shaxslar funksiyalarini avtomatlashtirish uchun miljallangan.
Texnologik jarayonni boshqarishning axborot tizimi turli texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish uchun miljallangan

Aim.uz