Banklarning trast operatsiyalari va ularning hisobi

¢©©©©©¢:
RoboForex

Banklarning trast operatsiyalari va ularning hisobi.

Trast – hosilaviy moliyaviy instrumentlar turkumiga kiradi. Trast operatsiyalari, birjadagi muddatli operatsiyalar bo’lib, xom-ashyo tovarlari, oltin, valyuta, moliyaviy va kredit instrumentlarini shartnoma tuzilayotgan paytda qayd etilgan bahoda sotish yoki sotib olishdan iborat. Bunda, shartnomani ijrosi kelgusida (2-3 yil) amalga oshadi. Amaliyotda tovar fyucherslari, fond fyucherslari va valyuta fyucherslari mavjud. Trast va fyuchers shartnomalari ma’lum bir valyuta yoki moliyaviy instrumentni ma’lum bir kurs asosida kelgusidagi ma’lum bir sanada sotish yoki sotib olish to’g’risidagi shartnomadir. Trast shartnomalari – bu, birjadan tashqaridagi bozorda amalga oshiriladigan operatsiyalardir. Trast operatsiyalari esa – bu, valyutalarning belgilangan summalari bilan birja bozorida almashish operatsiyalaridir. Trast – bu, birjada amalga oshiriladigan to’lov muddati ko’rsatilgan va standartlashtirilgan shartnoma hajmlari bilan xorijiy valyutalar bilan bo’lgan muddatli valyuta operatsiyalaridir. Bunday operatsiyalarni asosiy maqsadi kurslar farqi sifatida daromad olishdir. Trast shartnomalari ijro etilgunga qadar, kafolat sifatida, ma’lum bir summa bo’nak sifatida birjaga to’lanadi. Operatsiyalar bilan bog’liq hisob-kitoblar kliring palatasi orqali amalga oshadi va ushbu palata sotuvchi va sotib oluvchi orasida vositachi bo’lib, shartnoma ijro etilishini kafolatlaydi. Trast operatsiyalarining ko’pchiligi tovar yoki boshqa bir savdo ob’ektlarini etkazib berish bilan yakunlanmaydi, chunki ushbu shartnomaning asosiy maqsadi xedjinglash, ya’ni aktivlar yoki majburiyatlarni baholar, kurslar yoki foiz stavkalarini o’zgarishi riskidan himoyalash (sug’urtalash)dir. Buning uchun birjada naqdli operatsiyalarga parallel ravishda, summalari jihatidan teng bo’lgan, ammo ularga qarama-qarshi bo’lgan fyuchers operatsiyalari amalga oshiriladi. Trast operatsiyalarida ko’pchilik broker firmalari, investitsiya institutlari, sanoat va savdo monopoliyalari, alohida investorlar ishtirok etadi. Shu bilan birgalikda, ushbu operatsiyalarda katta rolni tijorat banklari o’ynamoqda. Buning uchun ular alohida maxsus shu’ba kompaniyalar yoki bo’limlar tashkil etadi. Trast operatsiyalarini tartibga solish (muvofiqlashtirish) birja rahbariyati, markaziy banklar va moliya vazirliklariga yuklatilgan. AKSh-da muddatli savdo bo’yicha maxsus federal komissiya tashkil etilgan. Trast – bu, markazlashgan bozor bo’lib, unda raqobatdoshlik asosida tovarni etkazib berishga fyuchers kontraktlari sotiladi va sotib olinadi. Konkret tovarga bo’lgan har bir kontrakt standartlashgan (ya’ni, kelishilgan muddatdan so’ng, belgilangan qat’iy kunda, etkazib beriladigan ma’lum bir miqdordagi va sifatdagi tovarni namoyon etadi). Optsion – lotincha so’z “optio”dan olingan bo’lib, tanlov ma’nosini beradi. Optsion – bu ma’lum bir aktivni shartnomada qayd etilgan bahoda, oldindan kelishilgan sanada yoki kelishilgan ma’lum bir davr ichida sotib olish yoki sotish huquqini (sotib oluvchi optsioni uchun) boshqa shaxsga berilishi haqidagi ikki taraflama shartnomadir. Mazkur shartnoma bo’yicha bir broker (diler) yozib, optsionni boshqa brokerga beradi, boshqa broker esa uni sotib oladi va optsion shartlari ko’zda tutgan muddat ichida uni (“strayk” baho) o’rnatilgan kurs asosida optsionni yozib bergan shaxsdan (sotib oluvchi optsioni) ma’lum bir miqdordagi valyutani sotib olish yoki unga bu valyutani sotish (sotuvchi optsioni) huquqiga ega bo’ladi. Shunday qilib, optsion sotuvchisi valyutani sotishga (yoki sotib olishga) majbur, optsionni sotib oluvchi shaxs esa buni qilishi shart emas. Ya’ni, u, valyutani sotib olishi yoki sotib olmasligi (sotishi yoki sotmasligi) mumkin. Demak, optsion sotib oluvchini almashuv kursini kelishilgan “strayk” bahodan oshiq yoqimsiz o’zgarishidan himoya qiluvchi, valyuta risklarini sug’urta qilishning shaklidir. Optsion, unga, agarda almashuv kursi “strayk” bahodan oshib, unga yoqimli tarafga o’zgarsa, daromad olish imkonini beradi.

Optsionning “strayk” bahoga nisbatan almashuv (joriy) kursini o’sishi “apsayd” (inglizcha “upside” – yuqori tomoni) deb ataladi. Uning “strayk” bahoga nisbatan pasayishi esa “daunsayd” (inglizcha “downside” – pastki tomoni) deb ataladi. Optsionning muddati- bu sana yoki ma’lum bir davr bo’lib, sana yoki davr muxlati o’tib ketsa, mazkur optsionni ishlatib bo’lmaydi. Optsion o’z kursiga ega. Optsion kursi – bu strayk bahodir (inglizcha “strike price”). Bu valyutani, ya’ni optsion aktivini sotib olish (“put”) yoki sotish (“call”) mumkin bo’lgan bahosidir. Optsionni sotib oluvchi shaxs, optsionni sotuvchi yoki uni yozib bergan shaxsga, mukofot deb atalmish komissiya haqini to’laydi. Mukofot – bu optsionning bahosidir. Optsionni sotib oluvchi shaxsning riski shu mukofot miqdori bilan cheklanadi, o’z navbatida, optsionni sotuvchi shaxsning riski esa, olingan mukofot miqdoriga kamayadi. Optsionga egalik qilish, uni sotib olgan shaxsga, oldindan bilib bo’lmaydigan kelgusidagi o’zgarishlardan o’zini himoya qilish imkonini beradi. Optsion shartnomasi, optsion egasi uchun, ijro etilishi majburiy bo’lgan shartnoma emas. Shuning uchun ham, agarda optsion amalga oshmasa, egasi uni berib yuborishi yoki ishlatmasdan qoldirishi mumkin. Real valyuta bilan muddatli shartnomalar tashqi-iqtisodiy operatsiyalar bo’yicha to’lovlarni va xorijdagi kapital quyilmalarini sug’urtalash hamda arbitraj foydasini olish maqsadida tuziladi. Muddatli valyuta operatsiyalari deb, valyutalarni kelgusida etkazib berish va ular bo’yicha hisob-kitob qilish sharti bilan, shartnoma tuzish kuni kursi asosida sotib olish yoki sotish tushuniladi. Ular odatda, valyuta kursi o’zgarishidan sug’urta qilishda yoki chayqov foydasini olishda ishlatiladi. Banklararo muddatli valyuta operatsiyalari “forvard” operatsiyalari deb ataladi. Forvard operatsiyalari – birjadan tashqari muddatli valyuta operatsiyalari bo’lib, kelishuv asosida, telefon yoki teleks orqali banklar va savdo-sanoat kompaniyalari tomonidan amalga oshiriladi. 1984 yildan boshlab kredit (moliya) instrumentlari bilan operatsiyalar – ya’ni “kelgusida etkazib berish to’g’risida kelishuv” (forward rate agreements), o’tkazish amaliyoti qo’llaniladi. Ular, bir yilgacha depozitlar bo’yicha foizlar o’zgarishi oqibatidagi ko’rilgan zararlarni o’zaro qoplash bo’yicha banklararo muddatli kelishuvlardan iborat bo’lib, odatda 1 mln.-50 mln. A+Sh dollari hajmidagi summalarga tuziladi. Forvard shartnomasi tuzilayotganda uning muddati, kursi va summasi qat’iy belgilanadi (fiksiruetsya). Ammo, ijro muddati (1 – 6 oy) etib kelguncha hisob raqamlari bo’yicha hech qanday summalar o’tkazilmaydi. Odatda, ko’pchilik banklar, hamkor mijozlarining, o’zlarida ochilgan hisob raqamlarda, ma’lum bir summaga ega bo’lishini xohlaydilar. Biroq, forvard shartnomalari hajm jihatidan chegaralanmay, pul ta’minotini talab etmaydilar. Muddatli operatsiyalarga Trast, fyuchers va optsion shartnomalari kiradi. Trast shartnomalari quyidagi ikki asosiy ko’rinishda amalga oshiriladi: -oddiy Trast shartnomasi. Bu holda, bunga teskari bo’lgan shartnoma (obratnaya sdelka) bir vaqtning o’zida tuzilmaydi. Shartnomadagi taraflar, faqat ma’lum bir summani belgilangan muddatga va kelishilgan kurs asosida etkazib berish haqida kelishib oladilar. Forvard shartnomasini bu turidan valyuta kursi o’zgarishi riskidan himoyalanish maqsadida foydalaniladi; -svop shartnomasi. Svop shartnomasi – bu, banklar o’rtasidagi valyuta shartnomasi bo’lib, bir turdagi va bir xil hajmdagi valyutaning turli muddatlarga oldi-sotdi operatsiyalari kombinatsiyasidan iboratdir. Bir shartnoma doirasida valyutaning ma’lum bir summasi muayan muddatga sotib olinadi va o’sha zahoti naqdli valyuta bozorida sotiladi, yoki buning teskarisi bo’lishi mumkin. Muddatli operatsiyalarni amalga oshirishning ijobiy tomonlaridan biri shundaki, ular manyovr uchun katta imkoniyat beradi, ayniqsa forvard operatsiyasi o’ziga xos aktiv va passivlarga qarshi qaratilmagan bo’lsa.

MAVZU
Bank sertifikatlari va ularning turlari

Depozit sertifikatlari

ATB "Agrobank" yuridik shaxslarni milliy valyutada bo'sh pul mablag'larini depozitga qabul qilish shartlari. Bankka joylashtirilgan depozit miqdori cheklanmagan bo'lib, shartnoma imzolanishidan oldin talab va taklifdan kelib chiqqan xolda belgilanadi. Bankka joylashtiriladigan depozit va unga xisoblanadigan foizlar belgilangan muddatlarda to'lanilishi kafolatlanadi.

Eslatma:

Bankning depozit sertifikati — bankka qo'yilgan depozit summasini hamda o'rnatilgan muddat tugagandan so'ng depozit summasi va sertifikatda ko'rsatilgan foizlarning sertifikat egasiga to'lanishi huquqini tasdiqlovchi qimmatli qog'ozdir. Depozit sertifikat bo'yicha foizlar xar oy to'lanadi. Depozit sertifikat muddatidan oldin ham to'lanishi mumkin. Bunda muddatidan avval to'lovni talab qilingan sertifikat bo'yicha to'lanadigan depozit summasi va foizlari depozit sertifikat chiqarish shartlariga ko'ra, sertifikat bankka taqdim etilgandan so'ng amalga oshiriladi. Bank o'z mijozlariga pul mablag'larini bankning daromadli qimmatli qog'ozlariga — depozit sertifikatlariga joylashtirishni taklif etadi.

7-MAVZU:Veksel operatsiyalari va ularni amalga oshirish

Veksellar bilan bank operatsiyalari. Bankning veksellar bilan faol operatsiyalari turlari Bank veksellari va ular bilan operatsiyalar

Nazorat savollari

1. Emitentlar kim va investorlar kimlar?

2. "Qimmatli qog'ozlar bozori to'g'risida" Federal qonuniga muvofiq qimmatli qog'ozlar bozoridagi kasbiy faoliyat nima?

3. Qimmatli qog'ozlar bozorining qaysi funktsiyalari umumiy bozor funktsiyalari hisoblanadi?

4. Qimmatli qog'ozlar bozorining o'ziga xos funktsiyalari qanday?

5. "Qimmatli qog'ozlar", "obligatsiyalar", "optsion", "fyuchers shartnomasi" tushunchalariga tavsif bering.

6. Qaysi faoliyat vositachilik deb hisoblanadi?

7. Qanday faoliyat dilerlik markazi deb hisoblanadi?

8. Kliring faoliyati nima?

9. Depozitariy faoliyati nima?

10. Ro'yxatdan o'tish kitobi egasining javobgarligini aytib bering.

11. Birlamchi va ikkilamchi bozorlarni tavsiflang.

12. "Listing" va "delisting" tushunchalariga tavsif bering.

Veksel kontseptsiyasi Hisob-kitob muomalasi Hisob-kitob bozori

Xarajatlarni turlari Vekselli operatsiyalar

Bank faoliyatining muhim yo'nalishlaridan biri bu veksellar bilan operatsiyalar.

Veksel (undan). wechsel -almashinuv) - eng "klassik" xavfsizlik va tarixiy jihatdan birinchi to'lov vositasi va debet o'tkazish vositasi.

Qonun loyihasi ikkita funktsiyani birlashtiradi:

1) to'lov vositasi;

2) qarz berish vositasi.

Ushbu ikkala funktsiya ham ajralmas va bir-birini to'ldiradi. Banklar quyidagi operatsiyalarni veksellar bilan amalga oshiradilar:

Xarajatlarni chiqarish (chiqarish);

Xarajatlarni hisobga olish;

Veksellar bilan ta'minlangan kreditlar;

Xarajatlarni yig'ish;

Veksellarning bir joydan joylanishi;

Kredit loyihasi.

Veksellar bilan bank operatsiyalarining yuridik asoslari qonunchilik (veksel qonuni) bo'lib, bu veksel munosabatlarini tartibga soluvchi huquqiy me'yorlar to'plami va birinchi navbatda Jeneva konvensiyalari. Bu 1930 yilda Jenevada bo'lib o'tgan xalqaro konferentsiyada tuzilgan va turli mamlakatlarda veksellar normalarini birlashtirish maqsadida ishlab chiqilgan veksellarni tartibga soluvchi ko'p tomonlama davlatlararo shartnomalar.

Qimmatli qog'oz sifatida veksel oddiy yoki o'tkazilishi mumkin.

Veksellar va veksellar faqat qog’ozda (qog’ozda) tuzilishi kerak. U quyidagi kerakli ma'lumotlarni o'z ichiga oladi:

Veksel yorlig'i ("Bill" nomi);

Muayyan miqdorni to'lash uchun taklif (majburiyat);

To'lovchining ismi;

Belgilangan muddatni belgilash;

To'lov joyini ko'rsatish;

To'lov kimga yoki uning buyrug'i bilan amalga oshirilishi kerak bo'lgan shaxsning ismi;

Hisob-kitobni tuzish sanasi va joyi;

Tortmasining imzosi;

To'lovchining ismi (drawee) - faqat veksel uchun.

Muddati bo'yicha veksellar quyidagicha tasniflanadi:

Taqdimot paytida;

"Taqdimotdan shuncha vaqt ichida";

"Kompilyatsiyadan shuncha vaqt ichida";

Muayyan kun uchun.

Yoki muddatning boshqa maqsadi yoki ketma-ket to'lov shartlarini o'z ichiga olgan veksellar haqiqiy emas.

Muddati bilan almashinadigan veksel taqdimot paytidau tayyorlangan kundan boshlab bir yil ichida taqdimot paytida to'lanadi. Pul mablag'lari to'lovni to'lash uchun ma'lum bir sanadan oldin taqdim etilishi mumkin emasligini aniqlovchi belgilashi mumkin. Bunday holda, taqdimot muddati shu vaqtdan boshlanadi.

Vekselni tuzish muddati taqdimotdan juda ko'p vaqt ichida,qabul qilingan kun yoki norozilik sanasi bilan belgilanadi. E'tiroz bo'lmasa, aksept qabul qilish uchun taqdim etish uchun taqdim etilgan muddatning oxirgi kunida amalga oshirilgan deb hisoblanadi.

Vekselni to'lash muddati bir yoki bir necha oy davomida rasm tuzishdan yoki taqdimotdan,to'lov amalga oshiriladigan oyning tegishli kunida sodir bo'ladi. Agar veksel tayyorlangandan yoki taqdimotdan boshlab bir yarim oy yoki bir necha yarim oy muddatga chiqarilgan bo'lsa, unda avval butun oylarni hisoblash kerak.

Agar veksel ma'lum bir kunda chiqarilgan joydan tashqari taqvim qabul qilingan har qanday joyda to'lanadigan bo'lsa, unda to'lov muddati to'lov joyining taqvimiga muvofiq belgilanadi.

Yuridik muzokaralar olib boriladigan hujjat sifatida, vekselni indossament yordamida o'tkazish mumkin.

Tasdiqlash -bu avvalgi egasi (indosser) tomonidan vekselning teskari tomonida (yoki qo'shimcha varaqda - allonge) yozilgan, bu veksel bo'yicha huquqlarni yangi egasiga (indossantga) o'tkazadigan yozuv. Indeksatsiya vekselning teskari tomonida yoki allonjda yozilishi kerak, shunda u vekselning o'zida boshlanadi va allonjada tugaydi. Qisman tasdiqlash yaroqsiz.

Vekselni tasdiqlash yo'li bilan jismoniy shaxsga, yuridik shaxsga yoki tadbirkorga topshirish mumkin, Rossiya Federatsiyasi qonunlarida boshqacha tartib nazarda tutilgan hollar bundan mustasno. Transfer yozuvlari odatda quyidagicha ko'rinadi: "buyurtmani to'lash" yoki "mening o'rniga (biz) to'lash".

Tasdiqlashning quyidagi turlari mavjud:

Nominal;

Yuk ko'taruvchi;

Bo'sh.

Nominaltasdiqlash quyidagilarni o'z ichiga oladi:

To'liq ism - yuridik shaxs yoki tadbirkor uchun;

Shaxs uchun - familiyasi, ismi, otasining ismi, pasport ma'lumotlari va indosentning hisobvarag'idagi ma'lumotlar.

Tasdiqlash tashuvchi -"ushbu vekselni taqdim etuvchining buyrug'iga to'lash" degan yozuvni o'z ichiga oladi.

Bo'shtasdiqlash - uning foydasiga qilingan shaxsning ko'rsatmasini o'z ichiga olmaydi yoki indosantning bitta imzosidan iborat.

Agar vekseldagi so'nggi tasdiqlash bo'sh bo'lsa, unda veksel egasi u bilan quyidagi harakatlarni amalga oshirishga haqlidir:

O'zingizning ismingiz bilan yoki boshqa biron bir kishining ismi bilan tasdiqlashni to'ldiring;

O'z navbatida, hisob-kitobni yangi blank indossamenti ostida yoki boshqa shaxs nomiga indossament ostida o'tkazish uchun;

Vekselni uchinchi tomonga bo'sh indossamentni to'ldirmasdan yoki boshqa indossamentni o'tkazmasdan o'tkazing.

Indeksatsiya bo'yicha veksel olgan shaxs uni o'z xohishiga ko'ra tasarruf etishi mumkin - uni to'lash uchun taqdim qilishi yoki tasdiqlashi mumkin. Veksel o'tkazilganda, undan kelib chiqadigan barcha huquqlar, avvalgi shaxslarning huquqlaridan qat'i nazar, ular ro'yxatga olingan va hujjat bilan ta'minlangan shaklda o'tkaziladi. Shuning uchun, indeksatsiya vekselini sotib olayotganda, mijoz bir qator indossamentlarning davomiyligini tekshirishi kerak.

Agar vekselda indeksatsiya qilingan bo'lsa, unda to'lovni olmagan vekselning oxirgi egasi har qanday indossantni sudga berishi mumkin. Veksel egasi tomonidan talabni taqdim etish uchun veksel shartlari belgilanadi, ular vekselning har bir ishtirokchisining javobgarligi xususiyatiga qarab har xil bo'ladi:

Veksel aktseptiga - 3 yil;

Veksel vekseliga yoki veksel indossantiga - 1 yil;

Indosentlarning bir-biriga qarshi da'volari uchun - 6 oy.
Veksellarni tasdiqlash imkoniyati ularning chegaralarini kengaytiradi

foydalanish, vekselni oddiy ijro vositasidan aylantirish tijorat krediti tovar va xizmatlarni sotishga xizmat qiladigan muomaladagi kredit vositasiga.

Veksellarning muomalasi kapital bozorining faoliyati bilan bevosita bog'liq bo'lib, bankdan o'tmasdan kredit olishga imkon beradi. Tovar krediti turli yo'llar bilan amalga oshirilishi mumkin iqtisodiy munosabatlar tijorat mahsulotlarini etkazib beruvchilar va xaridorlar.

Ushbu usullardan biri tashkilotlarning moddiy qadriyatlarni etkazib berish va ko'rsatilgan xizmatlar uchun o'zaro qarzlarini veksellar bilan rasmiylashtirishdir. Yana bir usul - bu yirik tijorat banklari tomonidan veksellar chiqarilishini kengaytirish, bu qarz oluvchilarning aylanma mablag'larini ko'payishiga va to'lov intizomini normallashtirishga yordam beradi. Veksel to'g'ridan-to'g'ri (pulga sotib olish) yoki bilvosita (to'lov sifatida qabul qilish) investitsiyalar ob'ekti sifatida qaralishi mumkin.

Veksellar bozorining funktsional vazifasi asosan qisqa muddatli mablag'larni qayta taqsimlashdan iborat bo'lib, uning ob'ekti tijorat va moliyaviy veksellardir. Yagona pul bozorining bir qismi bo'lgan ushbu bozor ikki darajaga ega. Birinchi darajada uning ishtirokchilari kredit tashkilotlari tijorat banklari va boshqa kredit tashkilotlarining buxgalteriya hisobi, komissiya, lombard va boshqa operatsiyalariga asoslanadi.

Ikkinchi darajadagi sub'ektlar faqat kredit tashkilotlari: bir tomondan, Rossiya Banki, boshqa tomondan, bank tizimining ikkinchi darajali tashkilotlari, shu jumladan tijorat banklari. Bozorning ushbu darajasidagi operatsiyalarning asosiy qismi birinchi darajali veksellarni qayta hisobga olish va garovga qo'yishdir. Old shart tijorat banklarining veksellarining muomalasi - bu Rossiya bankida veksellarni bepul ro'yxatdan o'tkazish.

Buxgalteriya hisobini yuritish va qayta hisobga olish bo'yicha banklarning operatsiyalari buxgalteriya bozorini tashkil etadi. Bunda Rossiya banki muhim rol o'ynaydi. Aynan Rossiya banki ma'lum bir hisob siyosati va qayta moliyalashtirish siyosatini amalga oshirish orqali veksel bozorining ishlashi va rivojlanishining asosiy yo'nalishlarini belgilaydi. Buxgalteriya siyosati veksellarni hisobga olish va qayta hisobga olishga to'g'ridan-to'g'ri cheklovlarni kiritishni va veksellarni qayta hisobga olish uchun foiz stavkalarini belgilashni o'z ichiga oladi. Tijorat banklarining veksellar bilan operatsiyalari bilan bog'liq qayta moliyalashtirish siyosati, veksellar bilan ta'minlangan kreditlar bo'yicha foiz stavkasini tartibga solish, shuningdek, Rossiya Banki tijorat banklariga qarz berishlari mumkin bo'lgan veksellarning hajmi va turlariga ma'lum cheklovlarni kiritish yo'li bilan amalga oshiriladi.

Sotuvchilar tomonidan xaridorlarga tovar shaklida sotilgan tovarlar uchun kechiktirilgan to'lov shaklida taqdim etiladigan kredit tijorat krediti deb yuritildi. Tijorat kreditining ob'ekti tovar krediti bo'lib, uning sub'ektlari tovar bitimining ishtirokchilari: sotuvchi-etkazib beruvchi va xaridor-to'lovchi. Tijorat qarzi beriladigan hujjat tijorat qonun loyihasi.Tijorat veksel - bu kredit hujjati, qarzni undirish vositasi va shu bilan birga to'lov vositasidir. Ham tovarda, ham naqd pulda beriladigan asosiy kredit operatsiyasi, veksel bitimi kontragentlarining o'zaro nazoratini nazarda tutadi va to'g'ridan-to'g'ri iqtisodiy aloqalarni mustahkamlashda sheriklarning erkin tanloviga asoslanadi. Tijorat kreditini berish bozor iqtisodiy tuzilmalarining o'zaro ishonchining yuqori darajasini anglatadi, chunki u sotilgan qiymatlarni kechiktirish bilan to'lashni o'z ichiga oladi.

Tijorat krediti bank krediti bilan chambarchas bog'liq bo'lib, veksellarni hisobga olish va garovga qo'yish orqali ikkinchisiga aylanadi. Tijorat kreditini bank ssudasiga aylantirish bu ssudaning bir turini boshqasiga o'tkazishdir. Bu inflyatsiya darajasining yomonlashuviga yordam bermaydi, chunki tijorat veksellarini bankda ro'yxatdan o'tkazish va garovga qo'yish yangi kapitalning ssudasi emas. Bundan tashqari, bitta veksel bankka joylashtirilishidan oldin bir nechta savdo va kredit operatsiyalariga xizmat ko'rsatishi mumkin.

Tijorat kreditini bank kreditiga aylantirish diskontlash yo'li bilan amalga oshirilishi mumkin, ya'ni. veksellarni, harbiy bankotlarni, schyot-fakturalarni (faktoringni) va boshqa tijorat qimmatli qog'ozlarini hisobga olish yoki muddati tugamagan tovarlarga garov bilan qarz berish natijasida.

Xarajatlarni hisobga olish.Veksellarni hisobga olish operatsiyalari ushbu vosita yordamida bank operatsiyalari orasida asosiy o'rinni egallaydi. Qonuniy ravishda, vekselni hisobga olish - bu vekselni bankka o'tkazish (tasdiqlash). Qarzdor diskontlangan vekselning qarzdoriga, bank esa kreditorga (veksel egasiga) aylanadi. Vekselni hisobga olgan holda, bank mijozi likvid mablag'larni sotib oladi. Agar bank buxgalteriya hisobi uchun tovar operatsiyalari asosida faqat veksellarni qabul qilsa, bu ularning o'z vaqtida to'lashiga va operatsiyaning tovar xususiyatiga ishonch hosil qilishi kerak. Shuning uchun, mijozning kreditga layoqatliligini va veksellarning to'g'riligini tekshirish kerak. Bank buxgalteriya hisobi uchun veksellarni qabul qilishni rad etish to'g'risida tushuntirish berishga majbur emas.

Buxgalteriya operatsiyasi bank tomonidan kreditorning huquqlari bankka topshirilgan muddatgacha pul qarz majburiyatlarini sotib olishdan iborat. Vekselning buxgalteriya hisobi yoki diskontlashi - bu operatsiya bo'lib, unda bank vekselni qabul qiluvchisi ushbu veksel summasini belgilangan muddatgacha taqdim etadi va ushbu davr tugaguniga qadar qolgan vaqt uchun uning foydasiga veksel summasini ushlab qoladi.

Vekselni hisobga olgan holda, bank mijozi likvid mablag'larni sotib oladi, shuningdek, hisobvaraqdan olingan summalarni bankka qaytarish zaruriyatidan xalos bo'ladi, chunki bank ularni to'g'ridan-to'g'ri tortmasidan oladi va faqat ikkinchisining moliyaviy holati yomon bo'lgan taqdirda, u veksel egasiga murojaat qiladi. Buxgalteriya hisobi uchun hisob-kitoblarni qabul qilish tartibini ko'rib chiqing. Hisob-kitoblar bank muassasalariga yagona shaklga ega registrlar bilan birga taqdim etiladi. Tijorat banklari registr shakllarini o'z mijozlariga bepul yoki kelishilgan narxda berishlari mumkin. Hisob-kitoblar vaqt bo'yicha registrlarda joylashgan. Reyestrlar mijoz tomonidan pul mablag'larini tasarruf etish huquqiga ega bo'lgan shaxs tomonidan yoki u vakolat bergan shaxslar tomonidan imzolanishi kerak.

Reyestrlar veksellarni tekshirish uchun veksellar (buxgalteriya) bo'limiga o'tkaziladi. Agar mijoz xohlasa, bank unga veksellarni qabul qilish uchun kvitansiya beradi, agar uni qabul qilish kunida hisobga olish imkoni bo'lmasa.

Buxgalteriya hisobi uchun taqdim etilgan veksellarda taqdim etuvchining nomidan bo'sh pul o'tkazmalari indomsatsiyalari bo'lishi kerak. Bankning bo'sh yozuvlari oldida uning nomiga vekselni o'tkazishda muhr qo'yish uchun etarli joy mavjud, shu bilan mijozning bo'sh yozuvini shaxsiy yozuvga aylantiradi. Blank indossamentni ro'yxatdan o'tgan indossamentga o'tkazish veksel yo'qolgan yoki o'g'irlangan taqdirda uning ishlatilishining oldini olishga qaratilgan.

Banklar tomonidan ko'rsatiladigan xizmatlarga mijozlarning veksellarning yo'qolishi to'g'risidagi da'volarni qabul qilish va boshqa banklardan yo'qolgan veksellar to'g'risida xabar berish kiradi.

To’lov vekselining oldinida qabul qilish -to'lovchining hisobni to'lashga roziligi. Aksept amalga oshirilgan paytdan boshlab, tortmachining vekselni to'lash to'g'risidagi buyrug'i yuborilgan to'lovchi unga binoan majburiy bo'lib qoladi - qabul qiluvchi.Qabul qisman bo'lishi mumkin, ya'ni. to'lovchi summaning bir qismini to'lash bilan cheklangan. To'lovchidan aktseptni qabul qilish pul o'tkazmasi yoki bank tomonidan amalga oshiriladi. Bundan tashqari, bank o'zi aktseptni amalga oshirishi mumkin, bu veksellarni hisobga olishda qo'llaniladi va bu holda ular birinchi darajali majburiyatlar maqomiga ega bo'lib, bozorda erkin muomalada bo'lish uchun ko'proq imkoniyatlarga ega.

Xarajatlarni sotib olish va sotish tijorat bankiga ushbu operatsiyadan daromad olish imkoniyatini beradi. Banklarning likvidligi nuqtai nazaridan ushbu operatsiyalar deyarli darhol sotib olingan vekselni boshqa bankka qayta sotishga imkon beradi, investitsiyalar esa faqat muddati tugagandan so'ng qaytariladi. Shunday qilib, veksellarni hisobga olish operatsiyasi bank balansining likvidligini tartibga solish, keyinchalik veksellarni qayta hisobga olish yo'li bilan qayta moliyalashtirish uchun katta ahamiyatga ega.

Veksel egasidan undan vekselni belgilangan muddatgacha sotib olish (hisobga olish) yo'li bilan olgan qarz, bu veksel (diskontlangan) ssudadir. Xarajat egasi bankdan vekselda ko'rsatilgan summani chegirma foizlari, komissiya to'lovlari va boshqa xarajatlarni olib tashlagan holda oladi. Chegirma foizi -bu vekselni ro'yxatdan o'tkazishda avans uchun bank tomonidan olinadigan yig'im; bu vekselning nominal qiymati va uni sotib olish paytida bankka to'lagan summa o'rtasidagi farq. Chegirma darajasivekselda diskontlangan foizlar miqdorini hisoblash uchun foydalaniladigan foiz stavkasini aks ettiradi.

Chegirma foizi quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi:

8-MAVZU:Markaziy bankalarning qimmatli qogozlar bozorida sarmayador,emitent va nazorat qiluvchi organ sifatidagi faoliyati.

Bank emissiyaviy faoliyati davomida o‘z oldiga ustav kapitalini oshirish hamda aholining va tadbirkorlik sub’ektlarining bo‘sh pul mablag‘larini jalb qilish maqsadida qo‘yidagi qimmatli qog‘ozlarni muomalaga chiqaradi:

Aksiya;

Korporativ obligatsiyalar;

Depozit va omonat sertifikatlari.

Mazkur qimmatli qog‘ozlar O‘zbekiston Respublikasining jismoniy va yuridik shaxslariga vaqtincha bo‘sh mablag‘larini ishonchli va likvid aktivlarga joylashtirish imkoniyatini beradi.

Investitsiyaviy (sarmoyaviy) faoliyat

Bank emission faoliyatdan tashqari qimmatli qog‘ozlar bozori elementlaridan foydalangan holda investitsion faoliyatni daromad olish maqsadida, quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha olib boradi:

• Iqtisodiy barqaror sanoat korxonalari va tijorat banklarining qarz qimmatli qog‘ozlarini xarid qilish va yuridik shaxslar ustav kapitalida ulushli ishtirok etish;

• Yuridik va jismoniy shaxslarga investitsiya qilishga doir maslahat xizmatlari ko‘rsatish.

Bundan tashqari Bank xodimlari tomonidan moliya bozoridagi har qanday manfaatli takliflar atroflicha o‘rganib chiqiladi.

“Trastbank” xususiy aksiyadorlik banki “Toshkent” Respublika fond birjasining a’zosi hisoblanadi. Bank aksiyalari fond birjasining eng yuqori “A” listingidan joy olgan.

Sizni qiziqtirgan savollar, turli investitsiya faoliyatiga doir takliflar va batafsil ma’lumotlarni “Trastbank” xususiy aksiyadorlik bankining Qimmatli qog‘ozlar boshqarmasidan qo‘yidagi telefon raqamlari orqali olishingiz mumkin: