Bayonlar totlam I

Darsning  borishi:
I. 
0 ‘qituvchi  o‘quvchilarga  in,  don,  qush  haqidagi  tushunchalarni 
qisqacha  eslatadi.  Don,  in,  qushlar  ifodalangan  ra sm larn i  ko‘rsatadi.
6

---

II.  0 ‘qituvchi  yozuv  taxtasidagi  m atnni  o‘qiydi  va  tahlil  qiladi.
H ikoyada  him  haqida g a p   boradi?  (O lim   haqida gap  boradi.)
Q ushlar nim a  qildi?  (Q ushlar uchib  keldi.)
III.  H ikoya  tuzish  uchun  tayyorgarlik.
0 ‘qituvchi  o‘quvchilarga  aralash  berilgan  gaplardan hikoya tuzishni 
aytib,  yozuv  taxtasidagi  m atnda nechta gap  borligini  aniqlashni  uqtiradi 
va hikoyani  o‘qiydi,  so‘ngra  quyidagi  savollarga jav o b  oladi:  «H ikoyada 
nechta  ga p   bor?  H ikoyada  to'rtta  g a p   borligini  qan d a y  bildingiz? 
G aplarning  rnini alm ashtirish  m um kin  ekanm i? N eg a   o r n in i alm ash­
tirish  m um kin  em as?»
Xulosa:
H ikoyaning  o‘ziga  xos  tartibi  bo‘lib,  un i  buzib  bo‘lmaydi.  Tartib 
buzilsa,  hikoyaning  m azm uni  chiqm aydi.
IV.  H ikoyacha  tuzish:
0 ‘quvchilar yozuv taxtasidagi  gaplarni o ‘qiydilar.  U larning joylashi- 
shida  tartib   yo‘qligini  aniqlaydilar.  S hundan  keyin  o‘qituvchi  quyidagi 
savollarga javob  bcradi:  H ikoya  hosil bo'lish i  uchun  n im a  qilish kerak? 
(H ikoya  hosil  boNishi  uchun  gaplarni  o ‘rn ig a   qo‘yib   o‘qish  kerak.) 
H ikoyani  qaysi gapdan  boshlash  kerak?  («O lim   boqqa  kirdi»  gapidan.) 
Undan  keyin-chi?  (Taxtachaga  don  sepdi.)  H ikoya  qaysi  g a p   bilan 
tugadi?  «Q ushlar  uchib  ketdi»  gapi  bilan.
A gar  o‘quvchilar  savollarga  javob  tanlashda  qiynalsalar,  o‘qituvchi 
yordam   beradi.  0 ‘quvchilar  tanlagan  gaplarni  o‘qiydilar  (ichlarida  va 
birgalikda  xor bo‘lib).
0 ‘qituvchi  h ar  bir  savolga  berilgan  jav o b n i  yozuv  taxtasiga  yozib 
borishi  lozim.  C hunki  o‘quvchilar  bog‘lanishli  m atn   tu zish n i  (gaplarni 
ketm a-ket joylashtirishni)  o‘z  ko‘zlari  bilan  ko‘radilar.
V.  Ishni  xulosalash:
0 ‘qituvchi  o‘quvchilardan:  «B iz  aralash  berilgan  gaplardan  nim a 
tuzdik?  (B iz  aralash  berilgan  gaplardan  h ikoya tu zd ik .) B iz  buni qanday 
bajardik?  (G aplarning  m azm uniga  qarab  ta rtib   bilan joylashtirdik.)  Bu 
hikoyaga  qanday  sarlavha  qo'yish  m um kin?  «Bahorda»  deb  sarlavha 
q o yilish i  to'g'rimi?»  deb  so‘raydi.
0 ‘quvchilar  m ashqning  m aqsadini  og‘zaki  tu sh u n ib   oladilar.  Hi- 
koyalashda  m azm unning  bog‘lanishiga,  k etm a-k et  kelishiga  ahamiyat 
berishni  o‘rganadilar.
0 ‘qituvchilarga yordam  tariqasida quyidagi  m atn larn i tavsiya etishni 
lozim  topdik.

---