Bazar ekonom jagday. Sayipnazarov. S

tu`rde almaslaw ja`rdeminde tovarlardı bo`listiriwdin` ja`miyetlik mexanizmi 

yamasa o`z - ara ha`reketi tovarlardı erkin tu`rde almaslawg`a alıp keletug`ın 

qarıydarlar ha`m  satıwshılar toplamı. 

Bazarlar  konkurent  ha`m  konkurent  emes  bolıp  bo`linedi.  Jetilisken 

konkurentsiyalı  bazarlarda    ko`p  sandag`ı  qarıydar  ha`m  satıwshılar  bolıp  bir 

qarıydar  yamasa  satıwshı  bahanın`  o`zgerisine  ta`sir  ete  almaydı.  Al    kerisinshe,  

bir  neshe  satıwshılar  qatnassa  bazar  konkurent  emes  bolıp  ha`r  bir  firma  bahag`a 

ta`ir  jasawı  mumkin.  Bazar  ekonomikasında  bahanın`  du`zilisine  tovarlardı  islep 

---

 

 

 

5 

shıg`arıwda  qolanılatug`ın  o`ndirislik  faktorlardın`  tu`rleri,  bahaları,  bazar  struk-

turası,  salıqlar,  jumıssızlıq,    siyasiy  jag`daylar  h.t.b.  ta`sir  jasaydı.  Sonın`  menen 

birge krxanalar o`nimlerin qanday bahada satıwı, qanday tovarlar islep shıg`arıwı, 

olardın`  mug`darın  belgilew,  qay  jerde  satıw  kerekligi  erkin  hm  olar  nızam, 

kontrakt,  kelisimlerdi  qatan`  saqlawı  tiyis.  Ma`mleket  to`mendegi  funktsiyalardı 

orınlaydı: 

 - az qa`rejetlilerdi sotsiallıq qorg`aw;  

- ekologiyalıq mashqalalardı sheshiw;  

- iri ilimiy-texnikalıq bag`darlamalardı finanslıq tmiyinlew; 

- bazarlıq emes sektorlarg`a ja`rdem beriw;  

- pul sistemasın basqarıw;  

- qorg`anıw;  

- nızamlar islep shıg`arıw ha`m orınlanıwın qadag`alaw h.t.b. 

   Pitkeriw  qa`niygelik  jumıstın`  tiykarg`ı  maqset  –  ekonomikalıq    sub`ekt-

lerdin` bazardag`ı is - ha`reketi ha`m islep shıg`arıw resurslarınan aqılg`a muwapıq 

paydalanıw  ha`mde  firma  paydasın  maksimallastırıwshı  islep  shıg`arıw  ko`lemin 

tan`lawda  ma`mlekettin`  roli  ha`m  tutqan  ornı    boyınsha  teoriyalıq  ha`m  a`meliy 

tu`siniklerdi payda qılıwdan ibarat bolıp esaplanadı.