Bilim sohasi: 800000 Qishloq, o’rmon, baliq xo’jaligi va veterinariya Ta’lim soha

g) Pigmentlarning optik xususiyatlari. Xlorofill o’zi yutgan nurlarni qaytarish, yani flyuroessentsiya xususiyatiga ega. Bu esa xlorofill molekulasini qo’zg’algan holatdan qayta tinchlangan holatga o’tish bilan bog’liqdir. Flyuoressentsiya xlorofillda fotoximik aktivlik markazi xam borligini ko’rsatadi. Xlorofill fotosintez vaqtida quyosh energiyasini yutish bilan yorug’lik energiyasini issiqlik energiyasiga aylantirib beradi. Bu esa xlorofillning tsensebilizatorlik xususiyatini ko’rsatadi. Ammo xlorofill yorug’lik nurlarining hammasini yutmay, tanlab yutish xususiyatiga egadir. Xlorofill yutgan spektr nurlarning o’rni qoramtir bo’lib ko’rinadi. Shu yo’l bilan boshqa pigmentlarning ham spektr nurlarini yutish xususiyatini ko’rish mumkin. Xlorofill turli kontsentratsiyada ayrim spektr nurlarining yutilishini ko’rish mumkin. Ko’p yutiluvchi spektr nurlarini kichik kontsentratsiyada ham yahshi ko’rish mumkin, kam yutiluvchi nurlar esa kuchli kontsentratsiyadan ham o’tib ketadi. Ushbu ishda xlorofillning flyuoressentsiya xususiyatini va xlorofill, karontin, ksantofill pigmentlarining optik-spektr nurlarini tanlab yutish xususiyatlari bilan tanishiladi.
Xlorofillning flyuressentsiya xususiyati bilan tanishish uchun probirkadagi pigmentlarni eritmasidan yorug’lik o’tkazib, eritmaning rangini ko’ramiz. So’ngra probirkani qora fonga qo’yib undagi eritmani yorug’ tushib turgan tomonidan kuzatamiz. Kuzatish yakunidan xulosa chiqariladi.
Xlorofillning pigmentlarning spektr nurlarini tanlab yutishi bilan tanishish uchun spektroskopda ko’zga ko’ringan yetti xil rangni aniq ko’rib olinadi. So’ngra Kraus usulida ajratilgan probirkadagi pigmentlar eritmasini spektroskop oldiga qo’yiladi. Oldin benzin qavatidagi xlorofill pigmentining yutgan nuri, so’ngra esa spirt qavatidagi ksantofillning yutgan nuri kuzatiladi. Xlorofill spektroskopda ko’ringan qizg’ish va ko’k-binafsha rangli nurlarni ksantofill hamda karantin pigmentlari ko’k-binafsha rangli nurlarni yutganligi ko’riladi.

Olingan natija quyidagi jadvalga yoziladi

Pigmentlar