Bioanorganik birikmalar. Kimyoviy elementlar ionlarining tirik tabiatdagi ro’li

Biogen elementlar tirik organizmda bajaradigan funksiyasi, ahamiyati bo‘yicha quyidagi 3 guruhga bolinadi:

• Biogen elementlar tirik organizmda bajaradigan funksiyasi, ahamiyati bo‘yicha quyidagi 3 guruhga bolinadi:
• • organizmning hayot faoliyatida muhim rol

o'ynaydigan, hayotiy zarur elementlar. Ularning

organizmda yetishmasligi turli patologik holatlarga

olib keladi. Bularga ko‘pchilik makrobiogen va b

mikrobiogen elementlar kiradi. Masalan: Na, K, Mg,

Ca, Co, Cu, Fe, Zn va boshqalar;

• • organizmning hayot faoliyatida ahamiyatga ega

bolishi mumkin bolgan elementlar. Ularga

organizmning biologik sistemalarida mavjud

bo‘lib, ishtiroki, ahamiyati oxirigacha o'rganilmagan

elementlar kiradi. Masalan: Cr, Ni, Cd va boshqalar;

• • biologik faoliyati aniqlanmagan elementlarga shu

kungacha to'qimalarda uchrashi, ammo faoliyati

organilmagan elementlar kiradi. Masalan: TI, In, La, Te, W va boshqalar.

Natriy va kaliy - I gurahning biogen s elementlari

Natriy va kaliy - I gurahning biogen s elementlari

bo'lib, organizmning normal faoliyati uchun

juda muhim hisoblanadi. Ular odamning barcha

organlarida mavjud. Bu elementlar

makroelementlardir. Natriy ion ko‘rinishida turli

biomolekulalar tarkibiga kiradi. Odam

organizmida unang miqdori 0,25% ni tashkil etadi.

Natriyga 1 sutkada boigan talab 4—7 g dir. Natriyning

qondagi miqdori 0,32% ni tashkil qiladi. Uning ionlari

organizmda suvni bir me’yorda ushlab turishga yordam

beradi. U Mg2+, Ca2+, K+, Cl-, ionlari bilan birga nerv

impulslari o‘zlashtirilishida va mushaklarning normal

holatini saqlashda muhim ahamiyatga ega. Kaliy ioni

hujayraning ichki suyuqliklari tarkibiga, natriy ioni esa

hujayralararo suyuqlik tarkibiga kiradi. Organizmga

Na+ va K+ ionlari sabzavot va mevalar bilan kiradi.

Magniy - ionlari 15 dan ortiq fermentni faollaydi. Mg

Magniy - ionlari 15 dan ortiq fermentni faollaydi. Mg

organizmga antiseptik va qon tomirlarni

engaytiruvchi ta’sir etadi, qon bosimini kamaytiradi,

o‘simliklarda xlorofill tarkibining 2% i tashkil etadi.

Magniy ionlari ribosomalar tarkibiga kirib, ularda

oqsil molekulasini bog‘lovchi ko‘prikcha vazifasini

bajaradi. Oziq ovqatlardagi magniy ionining

faqatgina 40 % ini organizm o‘zlashtiradi.

Kalsiy-magniyli muvozanat buzilganda barcha

magniy suyak va mushaklarga o‘tib kalsiyni siqib

chiqaradi va magniyli raxit kelib chiqadi.

Kalsiy o‘ta zarur hayotiy elementdir.

Kalsiy o‘ta zarur hayotiy elementdir.

organizmda ion ko‘rinishida oqsillar va lipidlar

bilan bog‘langan holda boiadi. Kalsiy

organizmga o‘simlik oziqlari va sut orqali

tushadi. Odam organizmining 2% ni tashkil etadi.

Uning asosiy qismi suyak va tish to‘qimalarida

Fosfatlar, karbonatlar, ftoridlar shaklida boiadi.

To‘qimalarda kalsiyning konsentratsiyasi oz

boiadi. Normal holdagi

odam qonida kalsiy

9—11 mg • % miqdorida

boiadi. Bu miqdorning

kamayishi asab sistema-

sining qo‘zg‘aluvchanligini

oshiradi. Ionlashgan kalsiy

qon ivishida va muskullar-n

ing qisqaruvi va bo‘shashu-

vida ishtirok etadi.