Bioorganik kimyo


Immunosistemalar haqida tushuncha



Download 2,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/138
Sana26.06.2021
Hajmi2,76 Mb.
#102105
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   138
Bog'liq
bioorganik kimyo

Immunosistemalar haqida tushuncha. 
1.  Immunoglobulinlar tuzilishi va funksiyasi orasidagi bog’liqlik. 
          Tirik  organizmlar  faoliyatining  asosiy  sharti-tashqi  muhitning 
turli, qattiq zarbalarga bardosh berishdir. 
 
Organizm  o’z-o’zini  himoya  qilishi  uchun  turli  kimyoviy 
moddalar  xizmat  qiladi.  Jumladan  -  himoya  oqsillari.  Ularni  orasida 
nisbatan  yaxshi  o’rganilgan  odam  immun  tizimining  oqsillari  - 
immunoglobulinlar, antigenlar, interferonlar va o’xshash boshqalar. 


 
162 
 
Organizmlarni  o’ldiradigan  faktorlardan  -  yuqumli  kasalliklar, 
bakteriyalar,  viruslar.  Ularga  qarshi  evolyusiya  natijasida  himoya 
mexanizmi shakllangan - immunitet. 
 
Immunitet  nima?  Bu  tug’ma,  natsildaN-natsilga  o’tadigan 
qobiliyat  qanday  qobiliyat?  Organizmga  zid  bo’lgan  va  tashqaridan 
kirib qolgan materialni aniqlash va zararsizlantirish. 
 
Odamning  immunitet  tizimini  tashkil  qiluvchi  a’zolarning 
umumiy  massasi 

  1kg:  timus  (buqoq  bezi),  limfobezlar,  taloq 
(selezenka),suyak miyasi (ilik). 
 
Vaksina-oqsil  yoki  uglevod  tabiatidagi  modda  berib,  og’ir 
kasalga  qarshi  kurashishi,  ya’ni  organizm  immuniteti  o’zi  kurashishi 
yo’lini topadi. Og’ir kasalga sezgirsiz bo’lib qoladi. 
 
E.Djenner, 1788 yil mol chechagi bilan og’rigan odamlar undan 
og’irroq  bo’lgan  odam  chechagi  (osna)  ga  beparvo  bo’lib  qolarkan. 
Yuqmas ekan! 
         Lui  Paster  -  immunologiya  asoschisi.  1881  yili  umumiy  usulni 
joriy  qilgan.  Bo’shashtirilgan  yoki  o’ldirilgan  mikroblar  kiritiladi. 
Qolgan ishni organizm o’zi bajaradi. 
 
XX  asrni  2-yarmida  vaktsina  sifatida  sintetik  moddalar  - 
mikrobni yuzasiga o’xshash biopolimerlar  -  ishlatila  boshlandi. Ular 
mutlaqo  zararsiz.1908  yil  Mechnikov-Erlix  immunitet  nazariyasi 
asoschilariga Nobel mukoofoti beriladi. 
 
Bu  nazariya  asosida  vaksina  (bo’shashtirilgan  yoki  o’ldirilgan 
mikrob  yoki  sintezlangan  analog)  ta’sirida  qonda  antitela  hosil 
bo’ladi. 
 
Immunitet  tizimining  asosiy  hujayralari  limfotsitlar  hisoblanadi. 
Ularni soni 10
12 
dan ortiq.  
        Antigen-immunitet  javobini  hosil  qila  oladigan  har  qaysi 
molekula yoki molekulalar tizimi (masalan hujayra) 
 
Masalan,  antigen  ta’sirida 

-hujayra  sekundiga  2000  molekula 
antitela hosil qiladigan “fabrikaga” aylanadi. 
        Antitela tuzilishi va vazifasi. 


 
163 
 Antitela  -

-limfotsitlar  tomonidan  hosil  qilinadigan  oqsillar  sinfi. 
Antigen kechadigan o’zgarishlarning birinchi bosqichini uni bog’lash 
bosqichini antitela bajaradi. 
 
Qon  oqillarning  asosiy  qismini  antila  hosil  qiladi.  Antitelaning 
umumiy nomi immunoglobulinlar(Ig) 
 
Odatda  antitela  molekulasi  4-ta  polipeptid  zanjiridan  tashkil 
topadi ulardan 2-tasi  yengil (L) va 2- tasi og’ir (N) bo’ladi. 
 
 
L
   Fab
Fab
L
   Fab
Fab
S
S
S
S
S S
H
H
S
S
S
S
S S
Fe
Fe
papain
ta'sirida parcahalanish
             immunoglobulin 
     Hosil  bo’lgan  parchalarning  har  biri  ikki  tomondan  antigenni 
bog’lash qobiliyatiga ega. 
   Ag- antigen 
   Ab-antitelo 
           Umurtqalillarda 5 ta sinf antitelalar mavjud. IgG (Mr 150 000), 
IgM (950000),  IgA (5000000),  IgD (175 000)  va IgE (200000). 
IgG immunoglobulinlar –asosiy sinfni tashkil qiladi. 
         Ichki a’zolarni mos kelishi hujayralarni bir-birini qabul qilishiga 
bog’liq.  (Boshqa  odamni  sog’  a’zosini  kasal  a’zoni  o’rniga 
ko’chirishda). 
Bu jarayonga immunitet reaksiyalari yetadi: begonani qabul qilmaydi. 
 
Donor  va  qabul  qiluvchi  hujayralarining  genetik  nomosligi 
halaqit  beradi.  Genomning  ma’lum    qismlari  ana  shu  jarayonga 
javobgarligi  aniqlandi  (bir  necha  o’nlikdan  iborat  joylari).  Ammo 
ulardan  faqat  bittasi  -  gistomoslikning  bosh  kompleksi  (glavnqy 
kompleks  gistosovmestimosti)  begona  a’zoni  ajralib  chiqishiga 
(ottorjenie) sababchi bo’ladi. 


 
164 
 
Begona 
hujayralarni 
“tanish”  qobiliyatiga  ega  bo’lgan 
mahsulotlar  hujayra  yuzasida  joylashadi  va  gistomoslik  antigeni  deb  
nomlanadi. 
         

Download 2,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   138




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish