Bob. Tovushning fizikaviy xarakteristikalari. Tibbiyotda tovushdan foydalanish

 3. Tovush intensivligi (I). Tovush toʻlqinining tarqalishi еnergiya koʻchishi bilan sodir 

boʻladi.  

 Tovush  intensivligi-  bu  tovush  toʻlqini  bilan  tarqaladigan  еnergiya  oqimi 

zichligidir (5.1 formulaga qarang).  

---

 

5.2 Rasm. Muhitda tovush tarqalishida bosimning oʻzgarishi. 

Bir  jinsli  muhitda  berilgan  yoʻnalishda  tarqalgan  tovushning  intensivligi  tovush 

manbasidan uzoqlashgani sari kamaya boradi. 

Intensivlik (I) va tovush bosimi(∆Р) orasidagi bogʻlanish еnergiyasi quyidagi formula 

bilan ifodalanadi: 

I=ΔP

2

/2ρv              (5.1) 

Bu erda –muhit zichligi; υ-undagi tovush tezligi.  

Insonda tovush sezgilarini paydo qiladigan tovush bosimi va intensivligining minimal 

qiymatlari еshitish boʻsagʻasi deb ataladi.  

Inson  qulogʻi  uchun  1k  Hz  chastotada  еshitish  boʻsagʻasiga  tovush  bosimi  va 

intensivligining quyidagi qiymatlari mos keladi: 

∆P

0

=3x10

-5

Pa ( 2x10

-7

mm. sim. ust.); 

I

0

=10

-12

Vt/m

2 

 

Insonda  ogʻriq  hissiyotini  uygʻotadigan  tovush  bosimi  va  intensivliklari  qiymatlari 

ogʻriq sezish boʻsagʻasi deb ataladi.  

Inson  qulogʻi  uchun  1  kHz  chastotada  ogʻriq  sezish  boʻsagʻasiga  tovush  bosimi  va 

intensivligining quyidagi qiymatlari mos keladi: 

ΔP

m

=100Pa (≈1 mm.sim.ust.) 

I

m

=10Vt/m

2 

Intensivlik  darajasi  (L).  Еshitish  va  ogʻriq  sezish  boʻsagʻasiga  toʻgʻri  keluvchi 

intensivliklarning  nisbati  shu  darajada  yuqori-ki  (I

m

/I

0

=10

13

),  amaliyotda  logarifmik 

shkalani ishlatib maxsus xarakteristika-intensivlik darajasini kiritishga toʻgʻri keladi.  

---

Intensivlik  darajasi  deb  tovush  intensivligi  va  еshitish  boʻsagʻasi  intensivligi 

nisbatining oʻnli logarifmiga aytiladi: 

L

b

=lg(I/I

0

)=2 lg(ΔP/ΔP

0

)           (5.2) 

Intensivlik darajasini oʻlchash birligi-bel (B).  

Odatda bu birlik oʻrniga detsibel (dB) birligi ishlatiladi: 1dB=0, 1B.  Detsibellardagi 

intensivlik darajasi quyidagi formulalarga koʻra hisoblanadi: 

L

dB

=10 lg (I/I

0

) =20 lg(ΔP/ΔP

0

)