Bosh miyada qon aylanishning o’tkir buzilishi

Ushbu maqolani ham o‘qing:  Proteinli qo'shimchalar zarari, foydasi va to'g'ri iste'mol qilish

Nasliylik – nasliy moyillik xafaqon va ateroskleroz xastaligining kelib chiqishida nasliy moyillik katta rol o‘ynaydi.

Ateroskleroz dunyoning rivojlangan mamlakatlarida kishilar o‘limi va nogironligining muhim sababchisi hisoblanadi. Organizmdagi barcha organlar ishemiyasida, ayniqsa markaziy asab tizimi va yurak qon-tomir tizimi sohalarida kechuvchi kasalliklarda yirik va o‘rta kalibrdagi arterial qon-tomirlar zararlanishi asosiy o‘rin tutadi. Bunda arterial qon-tomirlarning silliq mushak hujayralaridan tashkil topgan ichki qavati (intimasi) proliferatsiyasi va bu sohaga lipidlar o‘rnashishi natijasida qon-tomirlar bo‘shlig‘ining torayishi kelib chiqadi.

Qon-tomirning birlamchi zararlangan sohasida ateroskleroz blyashkasi rivojlanadi. Aterosklerozning klinik ko‘rinishi qaysi organ qon-tomirlari jarohatlanganligiga va uning xarakteriga bog‘liqdir. Misol uchun: koronar ateroskleroz – stenokardiya yoki miokard infarkti sababchisi, serebral arteriyalar zararlanishi bosh miya insulti sababchisi bo‘lishi mumkin. Buyrak arteriyalari aterosklerozi arterial gipertoniya kelib chiqishida muhim omil bo‘lishi bilan bir paytda uning o‘zi ateroskleroz uchun xavf omili bo‘lib hisoblanadi. Ateroskleroz to‘lqinsimon kechish xususiyatiga ega. Ateroskleroz blyashkalari bir necha yillar yoki bir necha 10 yillar mobaynida rivojlanishi mumkin. Ateroskleroz arteriyalarni zararlashi har xil bo‘lib, odatda aterosklerotik blyashkalar qon-tomir bo‘shlig‘ida stenoz va okklyuziya keltirib chiqarish bilan qonning oqish tezligini chegaralaydi yoki bo‘lmasa qon-tomir bo‘shlig‘ini kengaytirgan holda tomirlar anevrizmasini ham yuzaga keltirishi mumkin. Bu holat aorta qon-tomiri uchun xosdir. Chunki bu yerda anevrizmaning yorilishi yoki bo‘lmasa kengayishi stenoz va okklyuziyaga nisbatan ko‘p uchraydi.

Kamharakatlik – turli yurak qon-tomir xastaligi sababchisi bo‘lishi mumkin.

Ovqatlanish – elementar omili xafaqon va ateroskleroz xastaligi sababchisi bo‘lishi mumkin. Yaponiya olimlari tekshiruv natijasida oqlangan guruchni va osh tuzini me’yoridan ko‘p iste’mol qilish xafaqon va miyaga qon quyilishi xastaligi kelib chiqishida sababchi bo‘ladi, degan fikrga keldilar.

Tamaki chekish insult rivojlanish xavfini ikki marotaba oshiradi, uyqu va koronar arteriyalarda ateroskleroz rivojlanish jarayonini tezlashtiradi. Chekishni to‘xtatgan kishilarda 2-4 yildan so‘nggina insult kelib chiqish xavfi kamayishi mumkin.