Бош ва танланма тўплам. Танланма турилари

ўртача қийматларни қўшиш. Агар биз n1,n2,n3 та кузатишларга мос учта
Х1,Х2,Х3 ўртача қийматни ҳосил қилсак, n1+n2+n3 та кузатишлар учун ўртача қийматни


геометрик ўртача қиймат. Биологик ва қишлоқ хўжалик тадқиқотларида кўпинча у ёки бу белгининг вақтга кўра ўсишлари ўрганилади; масалан, поя баландлигининг, барг юзининг, ўсимлик ҳаётининг турли даврлардаги ўзгаришлари. Баъзан, ўрганилаётган белгининг кузатилаётган айрим тенг давраларда ўртача ўсиш сўратини ёки бутун ўсиш даврида ўртача суратини аниқлаш зарур бўлиб қолади. Бундай ҳоллардаарифметик ўртача қийматдан фойдаланиш ноқулай бўлади. Қуйидаги формула бўйича геометрик ўртача қийматини ҳисобланади:

Фойизда ифодаланадиган бу миқдор вариация (ўзгарувчанлик) коеффиценти деб аталади.

Арифметик ўртача қиймат ва ўртача квадратик фарқ (хатолик) варианталарнинг арифметик ўртача қийматга нисбатан гуруҳларга қандай тақсимланиши ҳақида ҳеч қандай маълумот бермайди. Аммо вариацион қаторнинг тузулиши ҳақидаги

тўпламга асосланиб тўлароқ муҳокама юрутиш учун уни мумкин қадар бош тўпламга “ўхшаш” қилиб танлаб олинади.

Бош тўпламдаги нисбатни етарлича аниқ такрорловчи танланма репрезентатив дейилади. Текшириш натижасида биз бош тўпламдаги белгиларнинг саноғини ва нисбатини била олмаймиз.
Медиана. Вариацион қатор элементларининг сони тоқ бўлса, вариацион қаторнинг ўртасида жойлашган ҳад (варианта) медиана дейилади ва у Ме символ орқали белгиланади.