Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

6. Namlik va issiqlikni donning mikrostrukturasiga ta’siri 
Don doimo atrof-muhit bilan issiqlik va nam almashish jarayonida 
qatnashadi. Bu jarayon donni quritishda va donga gidrotermik ishlov berishda 
juda ham intensiv rivojlanadi. Issiqlikni ko`chishi donning namligi va 
temperaturasiga bog’liq bo`lgan holda donning solishtirma issiqlik sig’imi, 
issiqlik o`tkazuvchanligi va temperatura o`tkazuvchanligi bilan aniqlanadi. 
Tegirmonda donni un tortishga tayyorlashda don xona temperaturasidagi 
yoki qizdirilgan suv bilan, yoki normal atmosfera bosimidagi tuyintirilgan 
suv bug’i bilan namlanadi. Yorma ishlab chiqarishda donga gidotermik 
ishlov berish rejimlari quyidagilarni o`z ichiga oladi: bug’lash, quritish, 
sovutish, ba’zida donni qizdirilgan suvda buktirish. Gidrotermik ishlov 
berishning hamma variantlarida don qavatlariga emas, balki har bir donga 
ishlov beriladi. 
Don qabul qilgan suv donning uglevodlari va oqsillari bilan aktiv 
harakatda bo`lib, ularning strukturasi va xossalarini o`zgartirib yuboradi va 
bog’liq holga o`tadi. Bu bog’lanishning darajasi aktiv markazlarning 
energetik sathi va don kapilyarlarining o`lchamlari va strukturali bilan 
aniqlanadi. 
Akademik P.A.Rebinder klassifikatsiyasi bo`yicha navlik saqlashning 
gigroskopik chegaralarida bog’langan namlikning uch xil ko`rinishi 
aniqlangan: ximiyaviy, fiziko-ximiyaviy va mexaniq. 
Bog’liq suvning xususiyatlariga temperatura juda katta ta’sir ko`rsatadi. 
Temperaturani oshishi natijasida suvning bog’lanish energiyasi kamayadi, 
suv juda yuqori harakatchanlikka ega bo`ladi, donda har xil bioximiyaviy 
jarayonlarni rivojlanishiga sharoit yaratiladi. 
Bog’liq suvning holatini o`zgarishi donning xossalariga ham tezda ta’sir 
ko`rsatadi. Bu donning texnologik xossalariga aktiv ta`sir etishga ruxsat 
beradi. Suv va issiqlikning shunday rejimlari tanlanadiki bunda don 
texnologik xossalarini optimal ko`rsatkichlariga ega bo`ladi. 

---

19