Buyuk gumanistlar talimoti

RABLENING JISOMNIY MADANIYAT TO‘G‘RISIDAGI FIKRLARI.

Franso‘z gumanist yozuvchi Fransua Rable (1494-1553 yilar) o‘z g‘oyalarini qadimgi yozuvchilarning asrlaridan ko‘ra, ko‘proq xalq ijodidan olar edi. U o‘z asrlarini lotin tilida emas (o‘sha vaqtlarda yozganlaridek), balki ona tilida yozar edi.O‘z asrlarida u cherkov xodimlari, oq suyak hukumdorlar, s’holastlar ustidan qo‘lar edi. Rim, Jeneva va Sarbonna bir necha bor uni la’natlagan va har xil yo‘llar bilan ta’qib qilgan edi. O‘sha vaqtlarda Rablening asrlariga bo‘lgan talab g‘oyat darajada katta edi. Uning “Gargantyua va Pantagryuel” nomli romani ikki oy ichida sho‘nchalik ko‘p nusxada tarqalgan ediki, hatto tavrot o‘n yil ichida sho‘nchalik tarqalmagan edi.Bu roman barcha tillarga tarjima qilgan bo‘lib, hozirga qadar qayta-qayta nashr etilib kelmoqda. Rable o‘zining asrlarida kuchayib kelayotgan burjuaziya ideologiyasini ma’qulladi va dunyoni ilmiy anglash g‘oyasi targ‘ib qildi.

Rable shalostlar ustidan ochchiq qo‘lib: “O‘g‘il bolaning o‘z trenerlari rahbarligida ilohiy kitoblarni o‘rganganidan ko‘ra, umuman o‘qimagan ma’qul, cho‘nki ularning fani-be’manillik, ularning bilimdonligiga esa batamon uydirmadir ” – degan edi. U o‘quvchilarning erkin fikrlashga va erkin harakt qilishga olib keladigan madaniyatni ilgari surdi. Rable madaniyat orqali inson shahsiy ahloqiy, aqliy va jisomniy tamonlarini tarkib toptirishni istadi. U butun madaniyat va ta’limni o‘quvchilar uchun yoqimli formada ifodalashni tavsiya qiladi.

Rable madaniyatlanuvchilar uchun rejim zarurligini, ularning mayshiy hayoti uchun gigieni zarurligini, jismoniy mashqlarning aqliy mashg‘ulotlar va ovqatlanish rejimi bilan qo‘shib olib borish kerakligini talab qiladi. U badanni yuvib turishni, massaj qilishni terlagandan keyin kiyimni almashtirishni; mashqlarni va jisomniy kuch meyorini asta-sekin murakkablashtirib borishini tavsiya qiladi. U faqat qadimgi mashqlarni emas balki o‘sha vaqtlarda dvoryanlar, shaharliklar va dehqonlar o‘rtasida odat bo‘lagan mashqlarni ham ilgari suradi. Madaniyatlanuvchilar yugurishlari, sakrashlari va irg‘itishlari; qamalakdan, kamondan, eski og‘ir miltiq va zambarakdan otishlari; ko‘krak bilan, cxalqonchasiga, yon bilan suzishlarni o‘rgatar edi.