|
2. Operatsion tizimlar va ularning tasnifi
Operatsion tizim foydalanuvchi dasturlarining bajarilishini boshqarish, kompyuter hisoblash resurslarini rejalashtirish va boshqarish uchun mo'ljallangan.
Operatsion tizim, bir tomondan, kompyuter texnikasi va foydalanuvchi o'z vazifalari bilan interfeys vazifasini bajarsa, ikkinchi tomondan, hisoblash tizimining resurslaridan samarali foydalanish va ishonchli hisoblashni tashkil qilish uchun mo'ljallangan.
Fayllarni boshqarish tizimlari fayllar sifatida tashkil etilgan ma'lumotlarga qulayroq kirishni ta'minlash uchun mo'ljallangan.
Muayyan jismoniy manzillarni ko'rsatadigan ma'lumotlarga past darajadagi kirish o'rniga, fayllarni boshqarish tizimi fayl nomini ko'rsatuvchi mantiqiy kirishdan foydalanishga imkon beradi.
Har qanday fayl boshqaruv tizimi o'z-o'zidan mavjud emas - u ma'lum bir operatsion tizimda va ma'lum bir fayl tizimi bilan ishlash uchun mo'ljallangan. Ya'ni, fayllarni boshqarish tizimi OTga tegishli bo'lishi mumkin.
Ammo bu tufayli
1) bir qator operatsion tizimlar bir nechta fayl tizimlari bilan ishlashga imkon beradi (yoki bir nechtadan biri bilan yoki bir vaqtning o'zida bir nechtasi bilan); va qo'shimcha fayl tizimi o'rnatilishi mumkin (ya'ni ular mustaqil)
2) eng oddiy operatsion tizimlar fayl tizimlarisiz ishlay oladi; fayllarni boshqarish tizimlari alohida tizim dasturlari guruhiga ajratilgan.
E'tibor bering, maxsus adabiyotlarda fayllarni boshqarish tizimlari ko'pincha operatsion tizimlar deb ataladi.
Operatsion tizimlar kompyuter resurslarini boshqarish algoritmlarini amalga oshirish xususiyatlari, foydalanish sohalari bilan farqlanadi.
Shunday qilib, protsessorni boshqarish algoritmiga qarab, operatsion tizimlar quyidagilarga bo'linadi:
Bir vazifali va ko'p vazifali
· Yagona va ko'p o'yinchi
· Bir protsessorli va ko'p protsessorli tizimlar
· Mahalliy va tarmoq.
Operatsion tizimlar bir vaqtning o'zida bajariladigan vazifalar soniga ko'ra ikki sinfga bo'linadi:
Bir vazifali (MS DOS)
· Ko'p vazifali (OS/2, Unix, Windows)
Bir vazifali tizimlarda periferik qurilmalarni boshqarish vositalari, fayllarni boshqarish vositalari va foydalanuvchi bilan aloqa vositalari qo'llaniladi. Ko'p vazifali operatsion tizimlar bir vazifani bajarish uchun xos bo'lgan barcha xususiyatlardan foydalanadi va qo'shimcha ravishda umumiy resurslarni: protsessor, operativ xotira, fayllar va tashqi qurilmalarni almashishni boshqaradi.
Foydalanish sohalariga ko'ra ko'p vazifali operatsion tizimlar uch turga bo'linadi:
Tizimlar ommaviy qayta ishlash(OS EI)
Vaqt almashish tizimlari (Unix, Linux, Windows)
Haqiqiy vaqt tizimlari (RT11)
Ommaviy ishlov berish tizimlari tezkor natijalarni talab qilmaydigan muammolarni hal qilish uchun mo'ljallangan. To'plamli ishlov berish OT ning asosiy maqsadi o'tkazish qobiliyatini maksimal darajada oshirish yoki vaqt birligi uchun maksimal miqdordagi vazifalarni hal qilishdir.
Bu tizimlar katta hajmdagi axborotni qayta ishlashda yuqori unumdorlikni ta’minlaydi, lekin interaktiv rejimda foydalanuvchi ishining samaradorligini pasaytiradi.
Vaqt almashish tizimlarida har bir topshiriqni bajarish uchun oz vaqt beriladi va hech bir vazifa protsessorni uzoq vaqt egallamaydi. Agar bu vaqt davri minimal sifatida tanlansa, u holda bir vaqtning o'zida bir nechta vazifalarni bajarish ko'rinishi yaratiladi. Bunday tizimlar kamroq o'tkazish qobiliyati, lekin interaktiv rejimda foydalanuvchi ishining yuqori samaradorligini ta'minlaydi.
Boshqarish uchun real vaqt tizimlari qo'llaniladi texnologik jarayon yoki texnik ob'ekt, masalan, samolyot, dastgoh va boshqalar.
Kompyuterda bir vaqtning o'zida ishlaydigan foydalanuvchilar soniga ko'ra, OT bir foydalanuvchi (MS DOS) va ko'p foydalanuvchili (Unix, Linux, Windows 95 - XP) bo'linadi.
Ko'p foydalanuvchili OTda har bir foydalanuvchi foydalanuvchi interfeysini o'zi uchun moslashtiradi, ya'ni. o'zining yorliqlar to'plamini, dastur guruhlarini yaratishi, individual ranglar sxemasini o'rnatishi, vazifalar panelini qulay joyga ko'chirishi va Boshlash menyusiga yangi elementlarni qo'shishi mumkin.
Ko'p foydalanuvchili OTda har bir foydalanuvchi ma'lumotlarini boshqa foydalanuvchilar tomonidan ruxsatsiz kirishdan himoya qilish vositalari mavjud.
Ko'p protsessorli va bir protsessorli operatsion tizimlar. OT ning muhim xususiyatlaridan biri - unda ko'p protsessorli ma'lumotlarni qayta ishlashni qo'llab-quvvatlash vositalarining mavjudligi. Bunday vositalar OS / 2, Net Ware, Widows NT da mavjud.Hisoblash jarayonining tashkil etilishiga ko'ra, bu OT larni assimetrik va simmetriklarga bo'lish mumkin.
Kompyuterlarni tasniflashning eng muhim belgilaridan biri ularning lokal va tarmoqqa bo'linishidir. Mahalliy OTlar mustaqil shaxsiy kompyuterlarda yoki ishlatiladigan shaxsiy kompyuterlarda qo'llaniladi kompyuter tarmoqlari mijoz sifatida.
Mahalliy OT masofaviy resurslar va xizmatlarga kirish uchun dasturiy ta'minotning mijoz qismini o'z ichiga oladi. Tarmoq operatsion tizimlari resurslarni almashish uchun tarmoqqa ulangan shaxsiy kompyuterlarning resurslarini boshqarish uchun mo'ljallangan. Ular axborotga kirishni, uning yaxlitligini va tarmoq resurslaridan foydalanishning boshqa imkoniyatlarini cheklashning kuchli vositalarini ifodalaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
