Davlatimiz va hukumatimizning ta‟lim-tarbiya, ma‟naviy va milliy qadriyatlarni

Bu tizimda avlodlarimiz xalq hunarmandchiligi meroslarini o`rganish, amalda  qo`llash va o`rgatish, texnologiya ta‟limi sohasi tarixiy, etnik, milliy, mahalliy  jihatlardan isloh qilishning asosiy negizi hisoblanadi. Bu esa ta‟lim tizimida o`quvchilarning mehnat tayyorgarligini oshirishda va kasb tanlashda katta ahamiyat kasb etadi. Shu sababli texnologiya ta‟limi samaradorligini oshirishda, 
yosh avlod barkamol xislatlarini o`zida mujassamlashgan inson bo`lib etishishida Markaziy Osiyo mutafakkirlarining ijodiy, ma‟naviy merosi, xalq og`zaki va yozma ijodiyoti namunalarining o`rni; tasviriy, amaliy san`at va xalq hunarmandlari merosini ta‟limiy, tarbiyaviy mohiyat talqini; Sharq allomalarining shaxs kamoloti, ta‟lim, tarbiya to`g`risidagi g`oyalarining O`zbekiston Respublikasi ta‟lim tizimida qo`llanilishi;
davlatimiz va hukumatimizning ta‟lim-tarbiya, ma‟naviy va milliy qadriyatlarni, 
tariximizni tiklash va o`rganish to`g`risidagi qaror va qonunlari; 
O`zbekiston Respublikasi konsepsiyasi, “Ta‟lim to`g`risida”gi Qonun, “Kadrlar tayyorlash Milliy Dasturi”; texnologiya ta‟limi, tarbiyasi, tayyorgarligi 
to`g`risida Sharq allomalarining salohiyatlarini asoslashni bu hozirgi 
muammolarning yechimi hisoblanadi. Sharq mamlakatlarida turli davrlarda yashagan buyuk mutafakkirlar, allomalar Muhammad al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, 
Zamaxshariy, Yusuf Xos Hojib, Alisher Navoiy, Zahriddin Muhammad Bobur, Abdulla Avloniy va boshqalarning asarlarida ham halol mehnatsevarlik, kasb- hunar tarbiyasi ulug`langan. Masalan, Alisher Navoiyning barcha asarlarida, jumladan “Xamsa” dostonlaridan biri hisoblangan “Farhod va Shirin” 
dostonidagi vayronaliklarida yuz guhardur, Agar qilsam madad voqi‟ hunardur” 
deb aytgan so`zlari xalq orasida maqollarga aylanib ketgan.
Hozirgi davrda ta‟lim va tarbiya tarixini O`zbekistonlik olimlardan M. 
Abdurasulov, X. Aliqulov, I. Mo`minov, N. Nuriddinovlar, texnologiya 
ta`limining turli sohalarini esa N.Sh. SHodiyev, O`.K. Tolipov, N. 
Sayidahmedov, R.X. Jurayev, B.I. Muranov, O. Abduquddusov, Q. Mustafaev, 
Sh. SHaripov, K.Davlatov, I.Karimov, J.Ramizov, D.Razzoqov, A.R. 
Xodjabaev, U. Nishonaliyev va boshqalar bir qancha ilmiy-tadqiqot ishlarini 
olib bormoqdalar.
Masalan: O`.Q.Tolipov o`zining tadqiqotlarida o`quvchi talaba yoshlarda 
umummehnat umumkasbiy fazilatlarini shakllantirish muammolarini, SH. 
SHaripov o`quvchi yoshlarda texnik ijodkorlik, kreativlikning pedagogik 
mexanizmini, O.Abduqudusov o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limida o`qitishda 
DTSlar, na‟munaviy va ishchi o`quv rejalari ishlab chiqishda va amaliyotga 
joriy etishda ilmiy ishlar olib bordilar, B.I. Muranov - qishloq o`quvchilarining 
ishlab chiqarish amaliyotlariga talabalarni kasbiy tayyorlash, N. Sayidahmedov 
talabalarni o`quvchilarning unumli mehnatiga rahbarlikka tayyorlash va 
pedagogik texnologiyalarni ta‟lim tizimiga, jumladan, mehnat ta‟limi va kasbga 
yo`naltirish muammolari ustida ilmiy tadqiqot ishlari olib bordilar.
MDH va xorijiy mamlakatlar olimlaridan V.I. Baydenko, A.A.Verbitskiy, 
N.A.Grishina, E.F.Zeer, I.A.Zimnaya, O.N.Yarigin, N.V.Kuzmina, 
A.I.Kuleshova, 
Texnologiya fanidan ilmiy nazariy tadqiqotlar Tayanch so`zlar: ilmiy tadqiqot, metodik tadqiqot, ta‟lim-tarbiya to`g`risidagi g`oyalar, umumkasbiy fazilatlar. 5.1. Texnologiya faniga oid Respublikamizda va xorijda olib borilgan ilmiy metodik tadqiqotlar. Texnologiya fan sifatida tadqiq qilingan ilmiy ishlar “Kadrlar tayyorlash milliy dasuri”da ta‟lim va tarbiya tizimida, jumladan, texnologiya ta‟limida ajlodlarimiz tajribalarida milliy, ma‟naviy, ma‟rifiy meroslarimizdan keng foydalanish, qadriyatlarni chuqur o`rganish zarurligi belgilab berilgan. Texnologiya ta‟limi tizimida avlodlarimiz hayotiy tajribalaridan foydalanish, urf-odatlar, milliy aqidalar, moddiy va ma‟naviy meroslarini o`rganish va bu sohani butunlay tubdan qayta qurishni taqozo etadi. Bu tizimda avlodlarimiz xalq hunarmandchiligi meroslarini o`rganish, amalda qo`llash va o`rgatish, texnologiya ta‟limi sohasi tarixiy, etnik, milliy, mahalliy jihatlardan isloh qilishning asosiy negizi hisoblanadi. Bu esa ta‟lim tizimida o`quvchilarning mehnat tayyorgarligini oshirishda va kasb tanlashda katta ahamiyat kasb etadi. Shu sababli texnologiya ta‟limi samaradorligini oshirishda, yosh avlod barkamol xislatlarini o`zida mujassamlashgan inson bo`lib etishishida Markaziy Osiyo mutafakkirlarining ijodiy, ma‟naviy merosi, xalq og`zaki va yozma ijodiyoti namunalarining o`rni; tasviriy, amaliy san`at va xalq hunarmandlari merosini ta‟limiy, tarbiyaviy mohiyat talqini; Sharq allomalarining shaxs kamoloti, ta‟lim, tarbiya to`g`risidagi g`oyalarining O`zbekiston Respublikasi ta‟lim tizimida qo`llanilishi; davlatimiz va hukumatimizning ta‟lim-tarbiya, ma‟naviy va milliy qadriyatlarni, tariximizni tiklash va o`rganish to`g`risidagi qaror va qonunlari; O`zbekiston Respublikasi konsepsiyasi, “Ta‟lim to`g`risida”gi Qonun, “Kadrlar tayyorlash Milliy Dasturi”; texnologiya ta‟limi, tarbiyasi, tayyorgarligi to`g`risida Sharq allomalarining salohiyatlarini asoslashni bu hozirgi muammolarning yechimi hisoblanadi. Sharq mamlakatlarida turli davrlarda yashagan buyuk mutafakkirlar, allomalar Muhammad al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Zamaxshariy, Yusuf Xos Hojib, Alisher Navoiy, Zahriddin Muhammad Bobur, Abdulla Avloniy va boshqalarning asarlarida ham halol mehnatsevarlik, kasbhunar tarbiyasi ulug`langan. Masalan, Alisher Navoiyning barcha asarlarida, jumladan “Xamsa” dostonlaridan biri hisoblangan “Farhod va Shirin” dostonidagi vayronaliklarida yuz guhardur, Agar qilsam madad voqi‟ hunardur” deb aytgan so`zlari xalq orasida maqollarga aylanib ketgan. Hozirgi davrda ta‟lim va tarbiya tarixini O`zbekistonlik olimlardan M. Abdurasulov, X. Aliqulov, I. Mo`minov, N. Nuriddinovlar, texnologiya ta`limining turli sohalarini esa N.Sh. SHodiyev, O`.K. Tolipov, N. Sayidahmedov, R.X. Jurayev, B.I. Muranov, O. Abduquddusov, Q. Mustafaev, Sh. SHaripov, K.Davlatov, I.Karimov, J.Ramizov, D.Razzoqov, A.R. Xodjabaev, U. Nishonaliyev va boshqalar bir qancha ilmiy-tadqiqot ishlarini olib bormoqdalar. Masalan: O`.Q.Tolipov o`zining tadqiqotlarida o`quvchi talaba yoshlarda umummehnat umumkasbiy fazilatlarini shakllantirish muammolarini, SH. SHaripov o`quvchi yoshlarda texnik ijodkorlik, kreativlikning pedagogik mexanizmini, O.Abduqudusov o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limida o`qitishda DTSlar, na‟munaviy va ishchi o`quv rejalari ishlab chiqishda va amaliyotga joriy etishda ilmiy ishlar olib bordilar, B.I. Muranov - qishloq o`quvchilarining ishlab chiqarish amaliyotlariga talabalarni kasbiy tayyorlash, N. Sayidahmedov talabalarni o`quvchilarning unumli mehnatiga rahbarlikka tayyorlash va pedagogik texnologiyalarni ta‟lim tizimiga, jumladan, mehnat ta‟limi va kasbga yo`naltirish muammolari ustida ilmiy tadqiqot ishlari olib bordilar. MDH va xorijiy mamlakatlar olimlaridan V.I. Baydenko, A.A.Verbitskiy, N.A.Grishina, E.F.Zeer, I.A.Zimnaya, O.N.Yarigin, N.V.Kuzmina, A.I.Kuleshova, A.K.Markova, N.V.Skachkova, A.V.Xutorskiy, S.R.Berger, V.Grabe, J,Harmer, L.Harver va boshqalar tomonidan mehnat ta‟limining mazmun mohiyati hamda o`qituvchilarning unumli mehnat mahsuldorligiga bo`lgan bilim, ko`nikmalarining shakllanishiga doir bir qancha ilmiy-tadqiqotlar olib borilgan. Texnologiya fan sifatida tadqiq qilingan ilmiy ishlar Respublikamizda mashinasozlik sohasining tez rivojlanishi yuqori malakali ishchi va texnik xodimlarga bо`lgan ehtiyojni kuchaytiradi, buning asosiy negizi esa о`z navbatida umumta‟lim maktablarida texnologiya fanlaridan dars beradigan texnologiya fani о`qituvchisi kasbini egallagan mutaxassislarga bо`lgan talabni oshiradi. Texnologiya fani yо`nalishi bо`lajak о`qituvchisi tabiiy, texnik va texnologik bilimlarga ega bо`lishi zarur. U faqat bilimlarni о`quvchilarga yetkazish bilan bir qatorda ta‟lim jarayonini tashkil etish, boshqarish, loyihalash, konstruksiyalash hamda kasbiy pedagogik madaniyatga ega bо`lishi kerak. Olib borilgan tajribalar shuni kо‘rsatadiki, о‘sib kelayotgan yosh avlodni konstruktorlik-texnologik tayyorgarligini oshirish va ijodiy qobiliyatini rivojlantirish uchun har xil axborotlar va faoliyat turlarini о‘quv grafik faoliyat mazmuni orqali integratsiyalashgan holatda yetkazish asosiy sharti hisoblanadi. Chizmachilik faniga nafaqat axborotlarni yetkazish, balki konstruksiyalarni chuqurroq anglab uning yangi variantini tavsiya qilish orqali о‘quvchilarning fikrlash faoliyatini rivojlantirish mumkin.