Deb ataluvchi kattalik bilan xarakterlanadi. Biror yuzadan o’tuvchi I tok kuchi shu yuzadan vaqt birligida o’tuvchi elektr miqdori bilan o’lchanadagan fizik kattalikdir



Download 0,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/5
Sana22.06.2022
Hajmi0,81 Mb.
#692917
1   2   3   4   5
Bog'liq
тақдимот ўзгармас ток қонунлари

O’zinduksiya hodisasi
. Elektromagnit induksiya hodisasi o’tkazgich o’rab turgan yuz orqali o’tuvchi 
induksiya oqimi o’zgarg’an barcha hollarda yuz beradi Bunda oqimning qanday sabab bilan 
o’zgarayotganligining. hech qanday ahamiyati bo’lmaydi. Agar biror berk konturda o’zgaruvchan tok 
oqayotgan bo’lsa, u holda shu tok hosil qilgan magnit maydon ham o’zgaruvchan bo’ladi. Demak, shu tok 
konturi o’rab turgan yuz orqali o’tayotgan magnit induksiya oqimi o’zgarib turadi. Magnit induksiya 
oqimining o’zgarishi natijasida konturda elektr yurituvchi kuch paydo bo’ladi. Shunday qilib, konturdagi 
tokning o’zgarishi natilsasida xuddi shu konturning o’zida induksiya elektr yurituvchi kuchi hosil bo’lar ekan. 
Bu hodisa o’ziduksaya hodisasi deb yuritiladi.


Ulanish ekstratokining bo’lishi zanjirga tok berilganda tokning ekstratok yo’q bo’lgandagiga qaraganda 
sekinroq o’sishiga sabab bo’ladi. Masalan, elektr lampochkani o’zinduksiyasi kuchliroq bo’lgan konturga 
ulasak, lampochka o’zinduksiyasi kuchsizroq bo’lgan konturga ulangandagiga qaraganda sekinrok cho’g’lanadi.
Uzilish ekstratokini (rasm) ko’rsatilgan sxema yordami bilan kuzatish mumkin. B 
batareyadan kelayotgan tok A nuqtada ikki simga tarmoqlangan zanjirdan o’tadi. Zanjirning 
ACD qismida anchagina katta o’zinduksiya toklari hosil bo’ladi. Zanjirniig ikkinchi AGD 
qismiga G galvanometr ulangan. ACD va AGD qismlarda tok tutash strelkalar bilan 
ko’rsatilganidek chapdan o’ngga o’tayotgan bo’lsin.
Agar K kalitni uzsak, u holda ACD qismda dastlabki tok bilan bir tomonga yo’nalgan 
uzilish ekstratoki paydo bo’ladi. Zanjirning ikkinchi qismi uzib qo’yilganligi uchun bu 
tokning hammasi zanjirning DGA qismi orqali o’tadi. Ko’rinib turibdiki, bu tok DGA 
qismda o’ngdan chapga qarab o’tadi (punktir strelka); bunday ekanini galvanometr 
strelkasining oldingiga teskari tomonga og’ganligiga qarab payqaymiz.
Konturning kuchli yoki kuchsizroq o’zinduksiya hodisasiga ega bo’lish xususiyati o’zinduksiya koeffisiyenti 
deb ataladigan fizik kattalik bilan xarakterlanadi. Bu kattalikning ma’nosini aniqlab olaylik.
Faraz qilamizki, solenoid orqali I tok oqayotgan bo’lsin. Uning atrofida magnit maydon hosil bo’ladi. Bu 
magnit maydon oqimi
formula bilan ifodalanadi.


O’zinduksiya elektr yurituvsh kuch ε
Si
ni elektromagnit induksiyaning asosiy qonunidan topamiz:
Bu formuladagi Φ oqim o’rniga tenglamadan uning o’zinduksiya koeffisiyeiti L va konturdagi, tok kuchi I 
orqali ifodalangai qiymatini qo’ysak, o’zinduksiya o’zgarmas bo’lgan hol uchun quyidagini topamiz:
Solenoiddan o’tayotgan tokning magnit maydon energiyasi quyidagi formula bilan aniqlanadi:
bu yerda I – tok kuchi, L – solenoidning o’zinduksiya koeffisienti. U quyidagi formula bilan aniqlanadi:
bu yerda V - solenoidning hajmi; n - solenoidning birlik uzunligidagi o’ramlar soni va µ - solenoidning ichki 
qismidagi muhitning magnit singdiruvchanligi.


E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT! 

Download 0,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish