Elektroliz. Elektroliz nizamlari. Elektroliz ushin Faradey nizami Reje

1. Faradeyning I nızamı. Elektroliz waqtında elektrodta ajralıp shıǵıs elementtıń massası muǵdarı eritpeden ótken elektr tokı muǵdarına tuwrı proporsional boladı.
2. Faradeyning II nızamı. Eger bir neshe elektrolit eritpesi arqalı birdey muǵdarda izbe-iz jalǵanǵan halda, elektr ótkerilse elektrodlarda ajralıp shıǵıs elementlardıń massa muǵdarları sol elementlardıń ximiyalıq ekvivalentlerine proporsional boladı.
Elektroliz waqtında elektrodlarda 1 g - ekvivalent element ajralıp shıǵıwı ushın elektrolit eritpesinen 96500 kulon elektr tokı ótiwi kerek. Bul san Faradey sanı (F) dep ataladı.
Faradey nızamlarınan yamasa ańlatpa kelip shıǵadı.
Bunda, m-zattıń massası, E-zattıń gramm ekvivalenti (g-ekv); I-tok kúshi; Q-elektr muǵdarı ; t-waqıt; F-Faradey sanı ; F96500.
Elektroliz metallurgiya, ximiya sanaatı hám basqa tarawlarda keń qollanıladı. Metallarni olardıń birikpelerinen ajıratıp alıw, metall buyımlardı korroziyadan saqlawda, metall sırtına korroziyabardosh metall oraw sıyaqlı jumıslarda elektrolizdan paydalanıladi
Elektrolitik dissotsiya. Elektrolit erigende molekulalarınıń oń hám keri zaryadlanǵan ionlarǵa ajırasıwına elektrolitik dissotsiatsiya dep ataladı. Nátiyjede eritpede oń ionlar (kationlar) hám keri ionlar (anionlar) payda boladı. Ádetde kationlar metallar hám vodoroddıń ionları, anionlar bolsa kislota
Elektroliz. Sirtqi elektr maydanı bolmaǵanda eritpeni quraytuǵın keri belgili ionlar hám molekulalar tártipsiz háreket jaǵdayında boladı. Eger eritpege elektr maydanı tásir etse, ionlardıń háreketi tártipke túsedi. Elektrolitda elektr tokın sım arqalı tok dáregine jalǵanǵan elektrodlardı túsiriw menen payda etiw múmkin.

Elektr maydoni ta’sirida kationlar manfiy elektrod katodga (k) qarab, anionlar esa musbat elektrod anodga (A) qarab harakatlana boshlaydi. Shuni ta’kidlash lozimki ionlarning tezligi juda kichik masalan E=10² v/m bo`lganda vodorod ionlarining tezligi  m/s bo`ladi. Natijada elektrolitlarda zaryadlangan zarralarning batartib harakati, ya’ni elektr toki vujudga keladi.Tok kuchi elektrolitning ma’lum kesimidan o`tuvchi earyadning vaqtga nisbatiga teng. Elektr tokining zichligi esa Om qonuniga muvofiq aniqlanadi.

^J=
Bu yerda  - elektrolitning solishtirma qarshiligi. Metallardagidan farqli ravishda elektorlitning solishtirma qarshiligi temperatura ko`tarilganda kamayadi, solishtirma o`tkazuvchanligi ortadi.
Elektrolitdan tok o`tganda elektroliz hodisasi ro`y beradi.
Elektrolitdan tok o`tganda tarkibiga kiruvchi moddalarning elektrodlarda ajralib chiqishiga elekroliz hodisasi deyiladi.
Elektrolitlarda tok o`tishi moddaning ko`chishi bilan bog’liq bo`lganligi sababli ularga ikkinchi tur o`tkazgichlar deyiladi.