Elektroximiyalıq proceslerdiń kinetik nızamlıqların anıqlaw. Metallar korroziyasi procesleri

Elektroximiyalıq proceslerdiń kinetik nızamlıqların anıqlaw. Metallar korroziyasi procesleri

1. 
   Korroziyanıń tiykarǵı túrleri.
   
2. 
   Metallar korroziyasin aldın alıw túrleri.
   
3. 
   Qattı eritpeler.
   

Házirgi kúnde metallar eń zárúrli konstruktsion material bolıp, túrli sharayatta (hawada, suwda, jer astında ) isleydi. Metallardıń islew sharayatında olardı yemiruvchi kóplegen elementlar boladı. Bunday sharpoitda metallar bólekan yamasa pútkilley jemiriliwi, yaǵnıy korroziyaga dús keliwi múmkin. Metallardıń korroziya sebepli bolatuǵın ısrapshıchiligi jılına bir neshe mln. tonnanı quraydı. Sonlıqtan, metallar korroziyasi xalıq xojalıǵına kata zıyan jetkeredi. Sol sebepli, olardı korroziyadan asıraw mámleket ahamiftiga iye bolǵan zárúrli másele bolıp tabıladı. Metallar korroziyasining aldın alıw ushın bolsa, áwele, korroziya procesiniń mánisin, onıń túrli sharayatta qanday barıwın biliw zárúr.

Ekenin aytıw kerek, metallardıń júdá kópchiligi tábiyaatda ximiyalıq birikpeler quramına kirgen halda boladı hám olardıń bul jaǵdayı eń turaqlı jaǵday esaplanadı. Metallurgiya processlerinde metallar anna jáne usınıń menen birikmalaridan ajıratıp alınadı hám bunda metallardıń turaqlı jaǵdayı buz'ladı, biraq metallar qolay sharayat kelip turaqlı jaǵdayın tiklaydi, yaǵnıy kislorod hám basqa elementler menen birikadi. Korroziyaning júz bolıw procesi áne sonnan ibarat.
Metallardıń sırtqı ortalıq menen fizikalıq - ximiyalıq óz-ara tásiri áqibetinde jemiriliwi metallar korroziyasi dep ataladı.
Metallar korroziyalanganda olardıń fizikaviy hám mexanikalıq ózgeshelikleri pasaayib ketedi. Korroziya hádiysesi mashinalardıń ishqalanuvchi bólimleri arasındaǵı súykelisiwdi kúshaytadı, ásbap hám apparatlardıń elektrik ózgesheliklerin pasaytiradi.
Metallardıń korroziyalanish tezligigine emes, bálki olardıń sırtında korroziyalanganjoylarning qanday bólistiriliwi de asa ornıqlı bolıp tabıladı. Eger metaldıń pútkil sırtı bir shekem tegis korroziyalangan bolsa, bunday korroziya tegis korroziya dep ataladı. Eger metall sırtınıń kóp bólegi korroziyalanmay, ayırım jaylarigina korroziyalansa, bunday korroziya jergilikli korroziya dep ataladı. Korroziya qanshellilik tegis emes bolsa, ol sonshalıq qáwipli bolıp tabıladı. Polat hám birpara metallar dushshı hám shor suwda, topıraqta, birpara oksidleytuǵın ortalıqta, kóbinese, jergilikli korroziyalanadi. Metall danaları (kristallitlari) shegarası yemirilsa, bunday korroziya kristallitlararo korroziya dep ataladı. Korroziyaning bul túri asa qáwipli bolıp tabıladı, sebebi bunday korroziyalangan metaldıń mexanikalıq ózgeshelikleri kúshli dárejede tomenlegen bolıwına qaramay, onıń sırtqı kórinisi derlik ózgermeydi. Metallǵa agressiv ortalıq hám mexanikalıq (statikalıq hám dinamikalıq ) kernewler bir waqıtta waqıtta tásir etse bul metallda korrozion muzdıń jarıǵılar ónim boladı.
Metallardıń korroziyalanish procesi xarakterine kóre, barlıq korroziya hádiyselerin eki kata gruppaǵa bolıw múmkin:
1. Ximiyalıq korroziya
2. Elektrokimyoviy korroziya.
Ximiyalıq korroziya. Metallardıń elektr ótkermaydiganagressiv ortalıqta, mısalı, joqarı temperaturaǵa shekem qızdırılǵan gazlarda, neft, benzin, surkov mayları hám basqalarda jemiriliwi ximiyalıq korroziya dep ataladı. Metallardıń ximiyalıq korroziyalanish procesi, tiykarı mánisi menen alǵanda ortalıqtaǵı agressiv strukturalıq bólimlerdiń metal menen birigiwinen ibarat. Mısalı, polat gazlar hám hawa qatnasıwında joqarı temperaturaǵa shekem kizdirilganda polat quramındaǵı temir oksidlenip, kuyundiga aylanadı.
Metallardıń joqarı temperaturada gaz ortalıǵında korroziyalanishi korroziyaning salıstırǵanda ápiwayı turi bolıp tabıladı. Bul jerde korroziya tezligi, tiykarlanıp, metaldıń korroziyalanishi nátiyjesinde payda bolǵan ónim qatlamı (perdesi) ózgesheliklerine baylanıslı. Eger metal sırtında payda bolǵan perde ortalıq aktiv bóleksheleriniń (atom yamasa molekulalarınıń ) metall sırtına, metall atomlarınıń bolsa tısqarına diffuziyalanishi ushın jaqsı qarsılıq kórsetsa, metallardıń korroziyalanish tezligi kishi bolıp, bul perde qalıńlasqan tárepke korroziya procesi azayıp baradı -de, aqır-aqıbetde toqtaydı. Metallda korroziya áqibetinde payda bolatuǵın perdediń ózgeshelikleri metaldıń quramına, ortalıqtıń quramına hám sharayatına (temperatura, waqıt, ortalıqtıń háreketleniw tezligi hám basqalarǵa ) baylanıslı. salıstırǵanda juqa hám tıǵız, sonıń menen birge, metall sırtına jabısıp qalıw puqtalıǵı joqarı perdelerdiń metaldı qorǵaw ózgeshelikleri joqarı boladı.
Korroziyalanish tezligi temperaturaǵa da baylanıslı : temperatura qanshellilik joqarı bolsa, korroziyalanish tezligi artıp baradı, sebebi ortalıq aktiv atomlarınıń hám metall atomlarınıń diffuziyalanish procesi tezlashadi. Korroziyalanish tezligi metaldıń kislorodqa qanshellilik beruluvchanligiga da baylanıslı : metaldıń kisloroga beriluvchanligi qanshellilik joqarı bolsa, korroziyalanish tezligi sonshalıq úlken boladı.
Elektrokimyoviy korroziya. Metallardıń elektr tokı ótkeretuǵın suyıq ortalıqta - elektrolit eritpelerinde jemiriliwi elektrokimyoviy korroziya dep ataladı. Bunday korroziya elektrolit eritpesinde metall bóleksheleriniń eritpege ótiwinen ibarat. Bir jınslı bolmaǵan metall elektrolit eritpesine, mısalı, teńiz suviga, kislota ertmasiga silti eritmsiga hám basqalarǵa túsirilgende sol metall sırtında kópden-kóp mikrogalvanik elementler payda boladı. Bunda pontentsiali patroq bólekler (qosımsha bólekleri) bolsa katod rolin oynaydı. Mikrogalvanik elementlerde xam ádetdegi galvanik elementler degi sıyaqlı, anod eriy baradı.
Ekenin aytıw kerek metallar (eritpeler), kóbinese bir jınslı bolmaydı. Bunday metall elektrolit eritpesine túsirilgende onıń bir jınslı bolmaǵan ayırım danalarında potencial túrlishe boladı, metall massası arqalı arqalı óz-ara tutastirilganidan kópden-kóp mikrogalvanik elementler payda etedi.. Mısalı, ferrit menen tsementitdan ibarat polat (evtektoid polatı ) elektrolit eritpesine túsirilse, tsementit bólekleri menen ferrit bólekleri mikrogalvanik elementler ónim q. iladi, bunda ferrit bólekleri anod rolin, tsementit bólekleri bolsa katod rolin oynaydı, nátiyjede ferrit eriy baradı, yaǵnıy polat elektroximiyaviy korroziyalanadi.
Yuqrrida aytılǵanlardan taza metallar hám bir fazalı eritpelerdiń korroziyabardoshligi fazalar qospasınan ibarat eritpelernikiga qaraǵanda joqarı bolıwı kerek degen juwmaq kelip shıǵadı. Mısalı, toblanib, strukturası. martensitga aylantırılǵan polattıń korroziyalanish dárejesi jumsatılınǵan yamasa joqarı temperaturada bosatilgan (strukturası perlit, sorbit yamasa troostitga aylantırılǵan ) tap sonday polatnikiga qaraǵanda tómen boladı. Biraq bir fazalı eritpelerde de elektrod potencialı tiykarǵı metallnikidan ózgeshe qosımshalar álbette boladı. Sol sebepli elektroximiya­viy korroziya bir fazalı eritpelerde de bolıwı múmkin. Sonı da aytıp ótiw kerek, elektrolit eritpesine túsirilgen eki metalldan qay-qaysısınıń potencialı kishi bolsa, sol metall jemiriledi (korroziyalanadi). Metallardıń potencialları ma`nisi bolsa olardıń kernewler qatarındaǵı ornına baylanıslı. Eń zárúrli metallardıń kernewler qatarın keltirip ótemiz:
Na, Mg, A1, Mp, Zn, Cr, Fe, Co, Ni, Sn, Pb, H2, Sb, Bi, Cu, Ag, Au.
Bul qatarda hár bir metall elektr kernewiniń, yaǵnıy óz duzı eritpesine salınǵanda payda bolatuǵın potenciallar ayırmasınıń ma`nisine qaray jaylastırılǵan. Bul qatarǵa vodorod da qoyılǵan jáne onıń potencialı nolge teń dep alınǵan. Sonday eken, vodoroddan chapdati metallardıń vodorod potencialına salıstırǵanda potencialları oń, ońındaǵı metallardıki bolsa teris bolıp tabıladı. Kernewler k. atoridagi metallardıń poten­tsiallari ma`nisin tómendegi kestede keltirip ótemiz.
Metallardıń kernewler qatarı ámeliy tárepten zárúrli áhmiyetke iye. Mısalı, teńiz kemeleriniń suw astında bolatuǵın -metall bólimlerin korroziyadan saqlawda metallardıń kernewler qatarından paydalanıladı. Onıń ushın kemaning suw astı bólegine kernewler qatarında talay chapda turǵan metall, mısalı, magniy quyması jalǵanadı, bunıń nátiyjesinde magniy korroziyalanib, kemaning suw astı bólegi saqlanıp qaladı. Jerge ko'milgan trubalarni korroziyalanishdan saqlaw ushın da áne sol usıldan paydalanıladı. Bul usıl zlektroximiyaviy qorǵaw dep, kernewler qatarında qorǵawlanatuǵın metalldan talay chapda turǵan metall, mısalı, mag­niy quyması bolsa protektor dep ataladı.
Metall sırtında. ximiyalıq korroziya nátiyjesinde payda bolǵan oksid perde metalldı elektroximiyaviy korroziyadan da saqlaydı, sebebi ol metalldı elektrolit eritpesi tásirinen qorǵaw etedi. Potencialları júdá tómen bolǵan birpara metallardıń, mısalı, alyuminiy, xrom hám basqalardıń korroziyabardoshlik ózgeshelikleri joqarı bolıwına sebep xam áne sol.
Metallar korroziyasining aldın alıw ushın qozirgi waqıtta túrli usıllardan paydalanıladı. Bul usıllardıń túpkiliklileri metallardı korroziyabardosh metallar hám metallmaslar menen oraw, agressiv ortalıqqa qayta islew, elektroximiyaviy xi­moyalash hám metallardı legirlash usılları bolıp tabıladı.
Korroziyabardosh metallar menen oraw. Korroziyabardosh metallar retinde xrom, nikel, rux, qalay, kadmiy, gúmis hám basqalar isletiledi. Metall buyımdıń korroziyabardosh me­tall menen koplanadigan maydanı may, mineral may, tat, kuyundi hám basqa pataslıqlardan mexanikalıq yamasa ximiyalıq usılda tazalanadı. Mexanikalıq usılda tazalaw ushın jilvirli qaǵaz, sım sabınlaǵısh, qum búrkiw apparatı hám basqalardan payda­laniladi. Qum búrkiw apparatında iri buyımlar tazalanadı. Bul usıldıń mánisi sonnan ibarat, metall buyımdıń tazalanıwı kerek bolǵan maydanına qısılǵan hawa aǵımı menen birge qum da purkaladi, bunda buyımdıń sırtı tazalanibgina qalmay, bálki qum bólekleriniń zarbi tásirinde bir az ga bolıp tabıladı-budurrok, bolıp da qaladı, nátiyjede onıń sırtına qoplam puqta jabıwadı. Mayda buyımlar qurǵaqlay hám taza qumli barabanga salınıp, baraban málim tezlik menen aylantırıladı, bunda buyım sırtına qum bólekleri urılıp ishqalanadi, nátiyjede bu­yumning sırtı tazalanadı.
Tazalawdıń ximiyalıq usılı metall buyımdıń sırtına sulfat yamasa xlorid kislotanıń 10—15% li qaynok. (50—80°S ge shekem isitilgan) eritpesi bylan qayta islewdai ibarat. Kis­lota eritpesi menen tazalanǵan metall buyımdıń oylı-shuqır jaylarında kislota toplanmb qalıp, onı o'yib jiberiwi de múmkin, sol sebepli tazalanǵan buyım tezlik penen juwıp taslanıwı kerek.
Metall buyımdıń yog basqan jayları sıltılardıń suwdaǵı 5—10% li eritpesi menen, mineral may basqan jayları bolsa benzin menen tazalanadı.
Joqarıdaǵı usıllar menen tazalanǵan buyımninggina sırtı­ga korroziyabardosh metall oraw múmkin.
Sanaatda metall buyımlardı korroziyabardosh metallar bi­lan orawdıń bir neshe usılınan paydalanıladı. Áne sol ' usıllardan túpkiliklilerin kórip shıǵamız.
Suyıqlantirilgan korroziyabardosh metallǵa batırıw usılı. Bul usılda korroziyabardosh metall retinde, tiykarlanıp, rux, qalay hám qorǵasın isletiledi.
Ruxdan temir (kem uglerodlı polat ) listlar (qańıltırlar ), polattan tayarlanǵan hár túrlı detallar sırtın orawda paydalanıladı. Rux menen oraw ruxlash dep x, am ataladı. Buyımdı ruxlash ushın ol suyıqlantirilgan hám temperaturası 450—480°S ga jetkizilgen ruxli vannaga batırıladı -de, ma'­lum waqıt tutıp turılǵannan keyin vannadan alınadı, bunda onıń sırtı rux menen qoplanib (ruxlapib) qalǵan boladı.
Qalaydai temir qańıltır, ıdıs -tovok. hám sol sıyaqlı buyımlar sırtın orawda paydalanıladı. qalay qoplat oqartirish yamasa qalay yugurtirish dep da ataladı. Sırtına qalay yugurtirilishi kerek bolǵan temir qańıltır sulfat kislotanıń kúshsiz eritpesi menen isletilinip, onıń betindegi oksidler ketkaziladi, sonnan keyin, namni hám oksidlerdiń qaldıqların ketkazish ushın, suyıqlantirilgan rux xloridke batırıp olina­di. Áne sol tárzde qayta islengen qańıltır 270—300°S temperaturalı suyıq qalay vannasiga túsiriledi hám málim waqıt tutıp turılǵannan keyin vannadan alınıp, shigit moyi, buyım mayı yamasa texnikalıq yar qatlamı arqalı ótkeriledi. May qatlamı qalay qoplamning qatıwın susaytiradi, nátiyjede qoplam bir tegis shıǵadı.
Qorǵasın menen qoplat texnologiyası tap qalay menen oraw texnologiyası kabi bolıp tabıladı. Parq tek sonda, qorǵasın menen orawda 85% R hám 15% Sn den ibarat suyıqlanba isletiledi jáne onıń temperaturası 340—350°S etip turıladı. Qorǵasın menen oraw usılı metall buyımlardı birpara kislota hám eritpelerge shıdamlı qılıw ushın qollanıladı.
Suyıqlantirilgan korroziyabardosh metallǵa batırıw usılınıń abzallıǵı sonda, bul usıl talay ápiwayı bolıp, qoplam puqta shıǵadı, kemshiligi; qoplam qalıńlıǵı bir tegis bolmaydı hám oraw metallı kóp sarplanadı.
Galvanik usıl. Bul usıldıń mánisi metall buyımǵa korroziyabardosh metalldı elektr tokı jardeminde orawdan ibarat. Onıń ushın elektrolitik vannaga korroziyabardosh metall tuzining suwdaǵı eritpesi (elektrolit) solinadi, elektrolitga bolsa sırtı oranıwı kerek bolǵan buyım menen korroziyabardosh metall plastinkası túsiriledi. Buyım ózgermeytuǵın tok dáreginiń teris polisine, plastinka — oń polisine jalǵanadı. Sonlıqtan, buyım katod, plastinka bolsa anod boladı. Shınjırdan tok ótkerilgende elektroximiyaviy protsess júz boladı, yaǵnıy anod (korroziyabardosh metall plastinka­si) bóleksheleri elektrolit arqalı ótip, katod (buyım ) sırtına o'tiradi, nátiyjede buyım korroziyabardosh metall menen oraladı. Qoplam qalıńlıǵı tok kúshine hám tok ótiw waqtına baylanıslı.
Metallmaslar menen oraw. Metallmaslar menen oraw. usılları gápine boyaw, emallash (sırlaw ), oksidlew, fosfatlash hám basqalar kiredi.
Oksidlew. Oksidlewdiń mánisi metall buyımlar sırtında korroziyadan qorǵawlaytuǵın oksid perdeler payda etiwden ibarat. Polat buyımlar sırtında oksid perdeler termik, ximiyalıq hám elektrokimyoviy usılları menen payda etinishi múmkin.
Termik, usıl buyımdı hawa yamasa suw bug'i ortalıǵında qızdırıwdan ibarat. Bunda buyım sırtında qalıńlıǵı 3 mkm perde payda boladı. Metalldıń quramı hám oksidlew rejimine qaray, perde hár túrlı tusda bolıwı múmkin. Buyım 80% o'yuvchi natriy hám 20% natriy nitrat qospasında 25 O... 35 O°S ge shekem qızdırılsa, kora tusli, 55% natriy nitrit menen 45% natriy nitrat qospasında qızdırılǵanda bolsa kók reńli perde ónim bo'­ladi. Polat buyım sırtında qara tusli qorǵaw -bezew perdesi payda etiw ushın ol 45 O... 47 O°S ge shekem qızdırılıp, zig'ir moyiga batırıladı.
Termik usıl kesetuǵın ásbaplardı hám birpara mayda detallarni oksidlew ushın qollanıladı.
Elektrokimyoviy x. imoyalash. Bul usıldıń mánisi sonnan ibarat, elektr ótkeriwshi suyıqlıqta (elektrolitda) isleytuǵın metall kismlarga protektor jalǵanadı. Mısalı, teńiz kemasining polattan jasalǵan suw astı bólegine rux quyması ulansa, polat — rux galvanik jupi payda boladı hám bunda rux korroziyalanib, kemaning polat bólegi saqlanıp qaladı.
Elektrokimyoviy qorǵaw usılı kemasozlik, samolyotsozlikda, puw kozonlari, truboprovodlar hám basqalarda qollanıladı.
Metall duzı eritpesi tásirinde bolatuǵın konstruktsiyalarni korroziyalanishdan saqlaw ushın elektrik qorǵaw dep atalatuǵın usıldan da paydalanıladı. Bul usıldıń mánisi sonnan ibarat, qorǵawlanıwı kerek bolǵan metall konstruk­tsiya ózgermeytuǵın tok dáreginiń (dinamomashina, akkumulyator yamasa tug'rilagichning) teris polisine jalǵanadı, tok dáreginiń oń polisi bolsa qandayda bir metall, mısalı, shoyın plastinka menen tutastırıladı. Nátiyjede metall plastinka anod, konstruk­tsiya metalı bolsa katod bolıp qaladı. Katodda vodorod ajralıp shıǵadı, eritpediń anod janındaǵı bólegi bolsa siltine aylanadı. Sonlıqtan, bul- usıldan siltibardosh metallardan tayarlanǵan konstruktsiyalarnigina korroziyadan saqlaw múmkin.
Legirlash. Eritpelerdi birpara elementler menen legirlash da korroziyaning aldın alıw usıllarınan biri bolıp tabıladı. Legirlengen eritpelerden tayarlanǵan buyımlar júdá agressiv ortalıqta da korroziyabardosh boladı, sebebi olarda turaqlı qorǵaw perdeleri boladı. Bunday eritpeler gápine, masa­lan, korroziyabardosh, órtbardosh hám ıssıbardosh polatlar kiredi.

Diffuzion legirlash. Bul usılda metallardıń sırtqı o'avati korroziyabardosh metallar, mısalı, alyuminiy, xrom bi­lan to'yintiriladi, nátiyjede metall normal temperaturadagina emes, bálki joqarı (900°S ge shekem ) temperaturada da korroziyalanmaydigan bolıp qaladı.

Qattı eritpeler bir kator metall karbidlaridan shólkemlesken hám úsh gruppaǵa bólinedi; volfram-kobaltli qattı eritpe (vK), titan-volfram-kobaltli qattı eritpe (TK), titan-tantal-volfram-koboltli qattı eritpe (TTK).
volframli eritpelerdiń quramı kobalt (So) menen baylanısqan volfram karbidi danalarınan (WC) shólkemlesken. Ayırım jaǵdaylarda vanadiy (vC), niobiy (NbC) hám tantal (TaC) karbidlari da qosıladı.
Titan-volframli eritpelerdiń quramı kobolt menen baylanısqan titan karbidlari (TiC) hám WC-dıń kóp danalarınan shólkemlesken.
Titan-tantal-volframli eritpelerdiń quramı kobalt menen boglangan TiC-TaC-WC qattı qospa danalarınan hám WC-dıń kóp danalarınan shólkemlesken.
Qattı eritpeler - qattı hám murt karbid danalarınan hám kobalt fazalarınan, shólkemlesken boladı.
Qattı eritpeler volframning eriw temperaturasınan talay kishi bolǵan temperaturada (1350 - 14500 S) kuydirib pısırıw jolı menen alınadı. Metall karbidlari kobolt menen aralastırıladı hám qospa payda bolǵanǵa shekem maydalanıladı. Shala ólshemleri tayın buyım ólshemlerinen úlken bolıwı kerek, sebebi kuydirib ishkerisinde qattı eritpediń kirisiwuvi payda boladı (20 -30 % ge shekem uzınlıq boyınsha ).
Mayda kesetuǵın ásbaplar (burawlar, frezalar hám boshka.) jumsatılınǵan (plastikliligi arttırılǵan ) shiyki zattan tayarlanadı.
Koliplangan material 7000 S átirapındaǵı temperaturada dáslepki kuydirib pisiriledi, keyin bolsa organikalıq yumshatgich (mısalı parafin) menen tesikli massa payda etiledi. Sungra 1400-1500 o C temperaturada juwmaqlawshı kuydirib pisiriledi hám kesetuǵın ásbap charxlanadi.
volfram toparı daǵı qattı eritpeler shoyın, bronza, taplanǵan polat hám mort materiallarǵa ishlov beriw ushın qollanıladı.
vK eritpesinde kobalt muǵdarınıń asıwı onıń qattılıǵı hám jeyiliwge sabırlıgini pasaytiradi, lekin bekkemligi artadı.
vK2 kotishmasi júdá yukori jeyiliwge shıdamlılıqqa iye hám yarım taza, taza hám aqırǵı qayta islew ushın kullaniladi.
vK8, vK8 B hám vK15 eritpeler zarbiy júkleniwge hám titirewge jaqsı shıdam beredi. Olar kúlreń hám aq shoyınlarǵa, taplanǵan polatqa úlken kesiw tereńliginde shala ishlov beriw ushın usınıs etiledi.
Polat materiallarǵa qayta islewde TK hám TTK gruppa daǵı eritpeler vK gruppa daǵı kotishmalalarga salıstırǵanda joqarı turgunlikka iye.
T30 K4 markalı eritpe (30% TiC, 4% Co, 66% WC) - úlken qattılıqqa hám mortlıqqa iye hám uglerodlı hám legirlengen polatlarǵa taza qayta islew ushın qollanıladı.
T15 K6 eritpesi (15% TiC, 6% Co) polatlarǵa shala, yarımtoza hám taza qayta islew ushın qollanıladı ;
T15 K8 kotishmasi (14% TiC, 8% Co) úzliksiz kesiwde qóllawǵa usınıs etiledi.
T15 K10 kotishmasi (6% TiC, 9% Co) polat hám polat quymalardı shala yo'nib hám frezalash, taza jonıw ushın qollanıladı ;
T5 K12 B (5% TiC, 12% Co), TT7 K12 ( 4% TiC, 12% Co, 3% TaC), TT7 K12 (3% TiC, 8% Co, 7% TaC) eritpeleri shıń hám oyıq boyınsha polat hám polat quymalarǵa uzlukli qayta islewde kesip islewdiń qıyın sharayatlarında qollanıladı.
Qattı eritpelerdiń quramın hám karbid faza danalarınıń ólshemlerin ózgertiw menen onıń ózgesheliklerin sazlaw múmkin.
Dana ólshemleriniń 1 mkm ge shekem azayıwı, bekkemliktiń anaǵurlım tómenlewi menen qattılıqtı hám jeyilishiga shıdamlılıqtı sezilarni asıradı. Keri nátiyje karbid faza danaları ólshemlerin 3 mkm den joqarı bolǵan halda payda etinadi. qattılıq (HRS birliginde 1 - 1, 5 ke shekem) azayadı, bekkemlik shegarası bolsa 10 - 15 % ga asadı.