Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

Жинсий аъзоларнинг бойлам аппарати ва кичик чаноқ клетчаткаси.
Аёллар жинсий аъзоларининг одатдагича, типик равишда қуйидаги 
омиллар ёрдам беради: жинсий аъзоларнинг тонуси, жинсий аъзолар ора- 
сидаги ўзаро муносабат, диафрагма, қорин девори ва чаноқ тубининг ке- 
лишиб ишлаши, бачадоннинг кўтариб турадиган, мустахкамлайдиган на 
ушлаб турадиган аппаратлари.
Бачадоннинг кўтариб турадиган аппарати бойламлардан иборатдир, 
булар қаторига жуфт бўладиган думалоқ, сербар бойламлар, воронка-ча- 
нок бойламлари ва тухумдонларнинг ўз бойламлари киради. Думалоқ бой- 
ламлар бачадон бурчакларидан, бачадон найларининг олдинги томонидан 
чиқиб, чов канали орқали ўтади ва қов бирлашмаси соҳасида бирикиб, ба- 
чадон тубини олдинга тортиб туради (бачадон антеверзияси). Сербар бой-
5-расм.
А
ё л л а р и ч к и ж
и н с и й а ъ з о л а р н н и н г а р т е р и я л а р и

---

ламлар бачадонни кичик чанокда маълум ҳрлатда ушлаб турадиган асосий 
бойламлар бўлиб, қорин пардасининг қўшқават варақлари кўринишида 
бачадон қовурғаларидан чиқиб, чаноқнинг ён деворларига боради. Бой- 
ламлар варақлари орасида бачадон ёни клетчаткаси бор. Сербар бойлам- 
ларнинг давоми бўлмиш воронка-чаноқ бойламлари най воронкасидан 
чаноқ деворларига боради. Тухумдонларнинг ўз бойламлари орқа томонда 
ва бачадон найларининг чиқиш жойидан сал пастроқда бачадон тубидан 
тухумдонларга бирикади.
Мустахкамловчи аппаратига дуглғаза-бачадон бойламлари, асосий бой- 
ламлар, бачадон-қовуқ ва қовуқ-қов бойламлари киради. Думғаза-бачадон 
бойламлари бачадон танасининг бўйнига ўтиш соҳасида орқа юзасидан 
бошланиб, иккала томондан тўғри ичакни ўраб ўтади ва думғазанинг ол- 
динги юзасига бирикади. Бу бойламлар бачадонни бўйнни орқага тортиб 
туради. Асосий бойламлар бачадоннинг пастки бўлимидан чаноқнинг ён 
деворларига қараб боради, бачадон-қовуқ бойламлари ҳам бачадоннинг 
пастки бўлимидан бошланиб, олдинги томонга, қовуққа қараб боради, ба- 
чадон-қовуқ бойламлари ҳам бачадоннинг пастки бўлимидан бошланиб, 
олдинги томонга, қовуққа қараб боради ва сўнгра қовуқ-қов бойламлари 
тарзида симфизга қадар давом этади.
Бачадонниш- тутиб турувчи ёки таянч аппаратига чаноқ тубининг уч 
қават мускуллари ва фасциялари киради (4-расм).
Бачадон ён бўлимларидан тортиб, чаноқ деворларигача бўлган кам- 
гакни бачадон ёни — параметрал клетчатка (параметрий) эгаллаб туради, 
бундан томир ва нервлар ўтади Параметрал клетчаткадан ташқари пара- 
везикал (қовук ёни) паравагинал (қин ёни) ва параректал (тўғри ичак ёни) 
клетчаткаси ҳам чаноқ клетчаткаси жумласига киради.