Farg’ona davlat universiteti matematika –informatik fakulteti amaliy matematika ta’lim yo’nalishi 20. 09A-guruh talabasi axmadjonova dilzodaning umumiy fizika fanidan mustaqil ishi mavzu

Koinotning tuzilishi

Metagalaktika

Metagalaktika - astronomik usullar bilan o'rganish mumkin bo'lgan koinotning bir qismi. U yuzlab milliardlab galaktikalardan iborat bo'lib, ularning har biri o'z o'qi atrofida aylanadi va bir vaqtning o'zida bir-biridan 200 dan 150 000 km gacha tezlikda tarqaladi. sek (2).

Metagalaktikaning eng muhim xususiyatlaridan biri uning doimiy kengayib borishidir, buni galaktika klasterlarining “kengayishi” tasdiqlaydi. Galaktikalar klasterlari bir-biridan uzoqlashib borayotganining dalili - galaktikalar spektrlaridagi "qizil siljish" va relikt nurlanishning (taxminan 2,7 K haroratga mos keladigan fondan tashqari galaktik nurlanish) ochilishi (1).

Metagalaktikaning kengayishi hodisasidan muhim oqibat kelib chiqadi: o'tmishda galaktikalar orasidagi masofalar kichikroq edi. Va agar ilgari galaktikalarning o'zlari cho'zilgan va siyrak gaz bulutlari bo'lganligini hisobga olsak, bu bulutlarning chegaralari milliardlab yillar oldin yopilib, doimiy kengayishda bo'lgan qandaydir yagona bir hil gaz bulutini hosil qilganligi aniq bo'ladi.

Metagalaktikaning yana bir muhim xususiyati undagi materiyaning bir tekis taqsimlanishidir (uning asosiy qismi yulduzlarda to'plangan). Hozirgi holatida Metagalaktika taxminan 200 Mpc miqyosda bir hildir. Ilgari u shunday bo'lgan bo'lsa kerak. Metagalaktikaning kengayishining boshida materiyaning bir xilligi mavjud bo'lishi mumkin edi. Metagalaktikaning o'tmishdagi holatlarining heterojenligi izlarini izlash ekstragalaktik astronomiyaning eng muhim muammolaridan biridir (2).

Metagalaktikaning (va koinotning) bir xilligi, shuningdek, uzoqdagi yulduzlar va galaktikalarning strukturaviy elementlari, ular bo'ysunadigan fizik qonunlari va fizik konstantalar, aftidan, hamma joyda yuqori darajada bir xil ekanligi ma'nosida tushunilishi kerak. aniqlik, ya'ni xuddi bizning Metagalaktika hududidagi, shu jumladan Yerdagi kabi. Bizdan yuz million yorug'lik yili uzoqlikdagi odatiy galaktika biznikiga juda o'xshaydi. Atomlarning spektrlari, shuning uchun u erdagi kimyo va atom fizikasi qonunlari Yerda qabul qilingan qonunlar bilan bir xil. Bu holat yerdagi laboratoriyada kashf etilgan fizika qonunlarini olamning kengroq hududlariga ishonchli tarzda kengaytirish imkonini beradi.

Metagalaktikaning bir xilligi g'oyasi Yer koinotda hech qanday imtiyozli mavqega ega emasligini yana bir bor isbotlaydi. Albatta, Yer, Quyosh va Galaktika bizga, odamlarga, muhim va g'ayrioddiy ko'rinadi, lekin umuman koinot uchun ular emas.

Zamonaviy tushunchalarga ko'ra, Metagalaktika hujayrali (to'rlangan, g'ovakli) tuzilish bilan tavsiflanadi. Bu g‘oyalar astronomik kuzatishlarga asoslangan bo‘lib, galaktikalar bir tekis taqsimlanmagan, balki hujayralar chegaralari yaqinida to‘plangan, ularning ichida deyarli galaktikalar yo‘q. Bundan tashqari, hali hech qanday galaktikalar kashf etilmagan juda katta hajmdagi kosmos topildi.

Agar Metagalaktikaning alohida hududlarini emas, balki uning keng miqyosli tuzilishini yaxlit holda oladigan bo‘lsak, bu strukturada qaysidir ma’noda ajralib turadigan alohida joylar yoki yo‘nalishlar yo‘qligi, materiya nisbatan bir tekis taqsimlanganligi aniq bo‘ladi.

Metagalaktikaning yoshi koinot yoshiga yaqin, chunki uning tuzilishi materiya va nurlanishning ajralishidan keyingi davrga to'g'ri keladi. Zamonaviy ma'lumotlarga ko'ra, Metagalaktikaning yoshi 15 milliard yil deb baholanadi. Olimlarning fikricha, metagalaktika kengayishining dastlabki bosqichlaridan birida shakllangan galaktikalar yoshi ham shunga yaqin.