Fargʻona davlat universiteti tarix fakulteti 20-85 guruh talabasi Raxmatjonov Hasanboyning Jahon tarixi fanidan taqdimoti

3) Abbosiylar davrida arab xalifaligi.

• Xalifalik taxtiga Muhammad (SAV)ning amakisi avlodlaridan bo‘lgan Abul-Abbos as Saffoh (749-754 yillar) o‘tiradi va umaviylar avlodlaridan bo‘lgan shahzodalarni qirib tash-laydi va abbosiylar sulolasiga asos soladi. Poytaxt Damashqdan Bog‘dod-ga ko‘chiriladi. Bu sulola 750-1055 yillar mamlakatni idora etadi. Mahdiy (775-785 yillar), Xorun ar-Rashid (786-809 yillar), Amin (809-813 yillar), Ma'mun (813-133 yillar), Mu'tasim (833-842 yillar) va boshqalar davrida Arab xalifaligi markazlashgan qudratli davlatga aylanadi, unda feodal mu-nosabatlar rivojlanadi. Arab xalifaligiga Yaqin va O‘rta Sharq, Shimoliy Afrika davlatlari kiradi. Feodallar zulmi kuchayishi bilan xalq qo‘zg‘olon-lari (masalan, Bobak, Muqanna, Sumbod Mug‘ boshchiligidagi qo‘zg‘o-lonlar, zinjiylar qo‘zg‘oloni va boshqalar) ko‘tariladi.

• IX asrning II yarmi-dan boshlab Abbosiylar xalifaligining markaziy hokimiyati zaiflasha boradi, xalifalik tarkibida bir necha mustaqil davlatlar vujudga keladi. Ma-salan, 756 yilda Ispaniyada Qurtoba amirligi tashkil topadi, Shuningdek, tez orada Afrikada Ag‘labiylar davlati, Xuroson va Movarounnahrda So-moniylar davlati, Marokash, Tunis, Misr va boshqa mustaqil davlatlar vu-judga keladi. 945 yilda Erondagi Buvahiylar Bog‘dodni egallab, Abbosiy-larni siyosiy hokimiyatdan chetlashtiradilar.1055 yilda Bog‘dodni saljuqiy turklar bosib oladilar va o‘z boshliq-lari To‘g‘rulbekni sulton deb e’lon qiladilar. So‘nggi xalifa Mustasimni mo‘g‘ullar xoni Xulagu qatl ettirgan edi (1258 yilda). XIV asrda Arab xalifaligi hududi Amir Temur tomonidan bosib olingan. XV asrda xalifalik Usmonli Turk saltanati tarkibiga qo‘shib olinadi.

• Arab xalifaligi tarixini uch davrga ajratish mumkin.