Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш соҳасидаги давлат сиёсати қандай шаклланади?

Юқумли касалликлар. Биологик хавфга сабаб бўлувчи инфекциялар қуйидагилар ҳисобланади:

• 
  одамлар орасида оммавий юқумли касалликлар;
  
• 
  эпидемиялар, бир неча давлатларни қамраб олувчи оммавий юқумли касалликлар - пандемия, ҳайвонлар орасидаги юқумли касалликлар;
  
• 
  эпизоотия, ўсимликларнинг юқумли касалликлари;
  
• 
  эпифитотиялар;
  
• 
  гени ўзгартирилган манбалардан келиб чиққан юқумли касалликлар;
  
• 
  табиатда учрайдиган патоген микроорганизмлар (кемирувчилар, каналар, қушларда);
  
• 
  сунъий равишда яратилган манбалар (куйдирги билан касалланган қорамоллар дафн қилиш жойлар, биотермик қудуқлар, илмий-тадқиқот институтлари, лабораториялар ва биофабрикаларда сақланадиган микроорганизмлар);
  

Бугунги кунда, юқумли касалликларга қарши курашда тиббиёт катта ютуқларга эришганига қарамасдан, инфекциялар инсоният учун энг жиддий таҳдидлардан бири бўлиб қолмоқда. Шаҳарларнинг жадал ривожланиши, атроф-муҳитнинг ифлосланиши, микробиологияда янги технологияларнинг пайдо бўлиши, аҳолининг бир жойдан иккинчи жойга тез кўчииши, сайёҳлик ва савдонинг ривожланиши, микробларнинг мослашувчанлиги ва мутацияга учраши, одам организми экотизиминиг бузилиши ва бошқалар эпидемиянинг назорат қилиб бўлмайдиган даражада тез тарқалишига сабаб бўлмоқда.
ЖССТ маълумотларига кўра, инфекциялар эрта ўлимнинг асосий сабабчиси бўлиб қолмоқда. Ҳар йили бир неча миллиард одам юқумли касалликлардан азият чекмоқда ва ўн миллионлаб одамлар ҳаётдан кўз юммоқда. Дунё аҳолисининг қарийб 50% и ноқулай ҳудудларда яшамоқда.
Бугунги кунда энг катта биологик таҳдидлар қуйидагилар ҳисобланади:

• 
  сўнгги йилларда ҳайвонлардан одамларга юқадиган янги микроорганизмлар пайдо бўлди (антропозоонозлар);
  
• 
  эмлаш тўхтатилгандан сўнг инфекциянинг “қайтиши”;
  
• 
  миграция ва бошқа жараёнлар туфайли инфекциянинг янги ҳудудларда пайдо бўлиши;
  
• 
  янги инфекцияларнинг пайдо бўлиш эҳтимоли (сўнгги 35 йил ичида 41 янги касаллик қўзғатувчи аниқланди);
  
• 
  умумий ёки маҳаллий иммунитет кескин пасайиб кетган шароитда касалликни келтириб чиқарадиган инфекцияларнинг ортиши;
  
• 
  касалхоналарда ички инфекциянинг кўпайиши;
  
• 
  патоген микроорганизмлар билан ишлайдиган объектларда авариялар ва қўпорувчилик ҳаракатларнинг амалга оширилиши;
  
• 
  биотерроризм.
  

Лабораторияларда биоагентлар билан ишлаш. Лабораторияларда биоагентлар билан ишлаш энг хавфли ишлардан бири ҳисобланади. Биотехнологик жараёнлардан патоген биоагентларнинг атроф-муҳитга тарқалиш ҳолати билан боғлиқ фавқулодда вазиятлар ҳам учраб туради. Шунинг учун биологик лабораторияларда ва ишлаб чиқаришда патоген биоагентлар билан ишлашда биологик хавфсизликни таъминлаш долзарб масала ҳисобланади.
Фавқулодда вазиятлар ривожланишида биологик агентнинг патогенлик даражаси ҳамда меҳнат шароитлари муҳим ўрин тутади. Шунинг учун патоген воситалар билан ишлаганда қуйидаги омилларни ҳисобга олиш керак.
- патогеннинг тури ва миқдори;
- аэрозол шаклида тарқала олиши;
- инфекциянинг табиий тарқалиш йўллари мвжудлиги (қон, озиқ-овқат, ҳаво орқали);
- иш тури (тажрибалар тирик организмдан ташқарида – пробиркада ўтказилганда ҳамда пробиркада ўтказилганда);
- хусусияти ўзгарган патогенлар билан ишлаш;
- профилактика ва даволаш тадбирларининг ривожланганлик даражаси.
Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш учун лабораторияларда хавфсизлик қоидаларига қатъий риоя қилиш талаб этилади. Бунинг учун махсус кўрсатмалар ишлаб чиқилади. Бундан ташқари, иккиламчи тўсиқлар ўрнатилади, яъни, лаборатория махсус жиҳозлар билан жиҳозланган бўлиши керак.

15.