Fizika2 kursi bo’yicha yakuniy nazorat savollari

U₀ = - qV₀

56. 
    Metall-metall, metall-yarim o‘tkazgich, yarim o‘tkazgich – yarim o‘tkazgich chegarasidagi kontakt hodisalar.
    

Energetik diagrammalari 251 - rasmda keltirilgan ikki metallni yaqinlashishida sodir bo’ladigan jarayonlarni ko’rib chiqamiz. Ajratilgan holatda bu metallardagi elektron gazlar va – ximiyaviy potentsiallar bilan xarakterlanadi. Elektronlarning termodinamik chiqish ishlari va ga tengdir.
Termoelektron emissiya orqali elektronlar bilan effektiv almashish mumkin bo’lgan yoki to’g’ridan - to’g’ri bir - biriga elektronlar o’tishi mumkin bo’lgan d – masofaga metallarni bir-biriga yaqinlashtiramiz.
Kontakt o’rnatilgandan so’ng boshlang’ich momentda, ( va ) – ximiyaviy potentsiallar har xil balandlikda bo’lgani uchun ikkinchi metall elektron gazi birinchi metall elektron gazi bilan muvozanatda bo’lmaydi
Metall – yarim o’tkazgich kontaktini ko’rib chiqamiz. – chiqish ishiga ega bo’lgan M – metall, – chiqish ishiga ega bo’lgan n – tipli yarim o’tkazgich bilan kontaktda bo’lsin (254 - rasm).
Agar bo’lsa, u holda yarim o’tkazgichdan metallga, m_m va m_n - ximiyaviy potentsiallar tenglashmaguncha, elektronlar oqib o’tadi, undan so’ng metall va yarim o’tkazgich orasida muvozanat holati o’rnatiladi. Metall va yarim o’tkazgichlar chegarasida V­_k – kontakt potentsiallar farqi hosil bo’ladi, uning qiymati ham taxminan atrofida bo’ladi.

56. 
    Atom yadrosining tarkibi. Yadroning zaryadi, o‘lchami va massasi.
    

Tabiatdagi hamma moddalar atomlardan tashkil topgan bo’lib, ular elektron va atom yadrosidan iboratdir. Atom yadrosining asosiy xarakteristikalari bo’lib ularning zaryadi, massasi, spini va yadro magnit momenti hisoblanadi. Atom yadrosi proton va neytronlardan iborat bo’lib, bular yadro nuklonlari deyiladi. Atomlar neytral zarracha ekanligini e’tiborga olsak, ularda nechta proton , ya’ni musbat zarracha bo’lsa, yadro atrofida xuddi shuncha elektron bo’lishi kerak.
Yadrodagi nuklonlar - proton (r) musbat va neytron (n) esa neytral, ya’ni zaryadsiz zarrachalardir. Protonning zaryad miqdori elektron zaryadiga teng bo’lib q_p = 1,6·10^-19 Kl ga tengdir. Erkin holda proton barqaror musbat zarrachadir. Atom massasini massaning atom birliklarida (m.a.b.) o’lchash ancha qulaydir. Uglerod atomining 1/12 massasi, massaning atom birligi qilib qabul qilingan.
Protonning massasi


M_p = 1,6726·10^-27 kg = 1,0072m.a.b. = 938,7Mev
Yadrodagi protonlar soni +Ze, yadroning zaryadlar sonini ham belgilaydi. Z - Mendeleev davriy tizimida ximiyaviy elementning tartib nomerini yoki yadrosining zaryadlar sonini ko’rsatadi.
Yadrodagi nuklonlar soni A bilan belgilanadi va yadroning massa soni deb ataladi. Neytronlar soni N = A - Z orqali aniqlanadi.
Yadrolar – simvol bilan ko’rsatiladi. X – ximiyaviy elementning simolidir.

56. 
    Nuklonlarning o’zaro ta’siri.
    

Tabiatdagi hamma moddalar atomlardan tashkil topgan bo’lib, ular elektron va atom yadrosidan iboratdir. Atom yadrosining asosiy xarakteristikalari bo’lib ularning zaryadi, massasi, spini va yadro magnit momenti hisoblanadi. Atom yadrosi proton va neytronlardan iborat bo’lib, bular yadro nuklonlari deyiladi. Atomlar neytral zarracha ekanligini e’tiborga olsak, ularda nechta proton , ya’ni musbat zarracha bo’lsa, yadro atrofida xuddi shuncha elektron bo’lishi kerak.

Yadrodagi nuklonlar - proton (r) musbat va neytron (n) esa neytral, ya’ni zaryadsiz zarrachalardir. Protonning zaryad miqdori elektron zaryadiga teng bo’lib q_p = 1,6·10^-19 Kl ga tengdir. Erkin holda proton barqaror musbat zarrachadir. Atom massasini massaning atom birliklarida (m.a.b.) o’lchash ancha qulaydir. Uglerod atomining 1/12 massasi, massaning atom birligi qilib qabul qilingan.
Protonning massasi