Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

VI BOB YUZASIDAN MUHIM XULOSALAR
•
Magnit maydonning vaqt bo‘yicha o‘zgarayotgan kuch chiziqlarini berk o‘t-
kazgich kesib o‘tayotganda, o‘tkazgichda elektr tokining hosil bo‘lish hodisasi
elektromagnit induksiya deb ataladi. Bu hodisa natijasida hosil bo‘lgan tok
induksion tok deyiladi.
•
Induksion tokni hosil qiluvchi elektr maydon induksion elektr maydon deb
ataladi.
•
Induksion elektr maydon kuchlanishi g‘altakni kesib o‘tayotgan magnit maydon
kuch chiziqlarining o‘zgarish tezligiga va g‘altak o‘ramlari soniga bog‘liq.
•
Induksion tokning yo‘nalishini o‘ng qo‘l qoidasi orqali aniqlash mumkin:
agar o‘ng qo‘lning kaftini unga magnit kuch chiziqlari kiradigan qilib ochib,
90° ga kerilgan bosh barmoqni o‘tkazgich harakati yo‘nalishida tutilsa, yoyilgan
to‘rt barmoqning yo‘nalishi o‘tkazgichda hosil bo‘lgan induksion tokning
yo‘nalishini ko‘rsatadi.
•
Magnit maydon ta’sirida hosil bo‘ladigan va yo‘nalishi davriy o‘zgarib turadigan
induksion tok o‘zgaruvchan induksion tok deb ataladi.
•
Ossillograf o‘zgaruvchan elektr toki tebranishlarining grafik tasvirini ko‘rsatib
beruvchi asbobdir.
•
Mikrofon mexanik tebranishlarni elektr tebranishlarga aylantirib beradi.
•
Ovoz karnayi mikrofonda elektr tebranishlarga aylantirilgan tovushni qaytadan
mexanik tebranishlarga aylantirib beradi, ya’ni mikrofonga berilgan ovozni
tiklaydi.
•
Telefonning ovoz qabul qiladigan qismi mikrofon kabi, quloqqa tutib eshitila-
digan qismi esa ovoz karnayi kabi ishlaydi.
•
Vaqt o‘tishi bilan kattaligi va yo‘nalishi davriy o‘zgaradigan elektr toki
o‘zgaruvchan tok deb ataladi.
•
Mexanik energiyani elektr energiyaga aylantiruvchi asbob induksion tok
generatori deyiladi.
•
Elektr energiya ishlab chiqarishda o‘zgaruvchan tok generatori qo‘llaniladi. Bunda
generator rotori bug‘, suv, shamol yoki ichki yonuv dvigateli yordamida
aylantiriladi.