“fiziologiya anatomiya asoslari bilan” fanidan

Yurak qon aylanish tizimining markaziy qismi bo’lib , mushaklardan tashkil topgan g ‘ovak a’zodir. HaR biR odam yuragining hajmi mushtiga yaqin bo’iadi. Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchi kishilarda yurakning mushaklari yaxshi rivojlanib, uning hajmi boshqalar yuragining hajmiga nisbatan kattaroq bo’ladi. Yurak devori uch qavatdan: ichki-endokard, o ‘rta-mushak> ya’ni miokard va tashqi epikarddan iborat. Tashqi pardasi-perikard ikki qavat b oiib , ichki qavati yurak mushagiga yopishib turadi, tashqi qavati esa xalta sifatida yurakni o’rab turadi. Ikkala qavat o ‘rtasidagi bo‘shliq va suyuqlik Bo’lib , yurakning qisqarish va kengayish harakatlariga qulaylik tug‘diradi.

Yurak qorinchalari har bir qisqarganida 60-70 ml qonni arteriya tomirlariga haydaydi. Bunga yurakning sistolik hajmi deyiladi. Tinch turgan holatda katta odamning yuragi bir daqiqada 70-72 marta qisqarib - kengayadi. Har bir qisqarganida undan haydalgan qon miqdori uning bir daqiqada qisqarib-kengayishi soniga ko‘paytirilsa, yurakning daqiqalik hajmi kelib chiqadi. Masalan: bir marta qisqarganda o ‘rtacha 70 ml qon haydalsa, uni bir daqiqadagi qisqarib - kengayish soniga, ya’ni 70 ga k o ‘paytirilsa, yurakning daqiqalik hajmi kelib chiqadi. U 4,9 litrga teng b oiadi. (70 ml x 70 marta = 4,9 l).Bir kechayu kunduzda yurak o ‘rtacha 100 ming marta qisqarib - kengayadi va 10 tonna qonni arteriya tomirlariga haydaydi.