Gidravlika fanining predmeti. Suyuqliklar to’g’risida asosiy tushunchalar. Suyuqliklarning muvozanat va harakat qonunlarini hamda bu qonunlarning texnikaning turli soxalariga tatbiq etilishini o’rganuvchi fan

- 1-1, 2-2, 3-3 kesimlarga tegishli og’irlik bilan ifodalanuvchi solishtirma holat energiyasi.

Suyuqlik harakati vaqtida mexanikaning qonunlariga asosan ish bajariladi.

Shu bajarilgan ishlar bo’yicha Bernulli tenglamasini quyidagicha ifodalash mumkin: ikkita kesim uchun yozilgan Bernulli tenglamasi (14) shu ikki kesimda tegishli hadlarining ayirmalaridan tashkil topadi:

- kinetik energiyaning birlik og’irlik uchun o’zgarishi;
- bosim kuchi bajargan ishning birlik og’irlikka tegishli qismi;
- og’irlik bajargan ishning birlik og’irlikka tegishli qismi.

Bu aytilganlardan xulosa qilib aytish mumkinki, suyuqlik harakat qilayotganda solishtirma kinetik va solishtirma potentsial energiyalar harakat davomida o’zgarib boradi, lekin to’liq solishtirma energiya o’zgarmaydi.

Real suyuqliklar uchun Bernulli tenglamasi.
Endi real suyuqlikning elementar oqimchasi uchun Bernulli tenglamasining grafigini chizamiz (8 - rasm). Buning uchun harakat o’qi S-S, 1-1, 2-2 va 3-3 kesimlardagi tezliklar , bosimlari bo’lgan elementar oqimcha olamiz. Hosil bo’lgan oqimcha uchun kesimlarda p’ezometr va uchi egilgan shisha naycha olamiz. P’ezometrlardagi suyuqlik balandliklari tutashtirib, p’ezometrik chiziq hosil qilamiz. Uchi egik naychalarda suyuqlik balandliklarini tutashtirib, suyuqlik bosimi chizig’ini olamiz. Bu olingan grafikni ideal suyuqlikning elementar oqimchasi uchun olingan grafik (11.2- rasm) bilan solishtiramiz.
Natijada ideal suyuqliklar uchun suyuqlikning birinchi kesimidagi gidrodinamik bosimi ning ikkinchi va uchinchi kesimlardagi gidrodinamik bosimlarga tengligini, ya`ni ekanligini, real suyuqliklar uchun esa birinchi kesimdagi gidrodinamik bosim ning ikkinchi va uchinchi kesimlardagi bosimlarga teng emasligini, ya`ni ekanligini ko’ramiz. 8 - rasmdan ko’rinib turibdiki bu tengsizlik quyidagicha ifodalanadi: