Gigiyena ekologiya haqida tushuncha gigiyena taraqqiyoti tarixi atrof-muhitni muhofaza qilish tadbirlari

ATROF-MUHITNI MUHOFAZA QILISH TADBIRLARI

Atrof-muhitni muhofaza qilish umumxalq va davlat ahamiyatiga molik vazifa bo‘lib, uning muvaffaqiyatli hal etilishi nafaqat hozirgi, balki kelajak avlodlar farovonligini belgilab beradi. Kelajakda havodagi zararli moddalardan saqlanish uchun yana qator tadbirlar, jumladan, aholi yashaydigan joylar bilan sanoat korxonalari o‘rtasida ko‘kalamzorlashtirilgan hududlar tashkil etish ishlari rejalashtirildi. Korxona chiqindilarini tashqariga chiqarmay tutib qolish va ularni qayta ishlashga e’tiborni kuchaytirish salomatlik yo‘lidagi muhim tadbirlardan biri hisoblanadi. Sanoat korxonalarining binolari shamol esib turadigan, iflos chiqindilarni o‘ziga tortib to‘plamaydigan joylarga qurilishi lozim. Sanoat korxonalarini qurish sanitariya me’yorlariga ko‘ra korxona bilan aholi yashaydigan joylar orasida ma’lum masofa bo‘lishi zarur. Masalan, chiqindilarning zararli ta’siriga ko‘ra I klass korxonalari uchun mazkur masofa 1000 metr, II klass korxonalari uchun 500 metr, III klass korxonalari uchun 300 metr, IV klass uchun 100 va V klass korxonalari uchun 50metr qilib belgilangan. Bunda o‘simliklarning chang va shovqinni ushlab qolishi, havoni kislorod bilan boyitishini nazarda tutib, sanitariya himoya hududlari ko‘kalamzorlashtirilgan bo‘lishi lozim. Atmosfera havosiga chiqarib tashlanadigan zaharli gaz va bug‘ni zararsizlantirish, ularni har xil moslamalar yordamida ushlab qolish va ulardan xalq xo‘jaligida foydalanish ishlari keng yo‘lga qo‘yilishi hamda tegishli organlar nazoratida bo‘lishi kerak. Shaharlar havosini toza saqlash maqsadida katta ko‘chalar va aholi yashaydigan binolar orasida daraxtlar uch-to‘rt qator, butalarni ikki qator qilib ekish olimlar tomonidan tavsiya qilingan. Shundagina yoz oylarida atmosfera havosini 40— 60 foiz tozalash mumkin bo‘ladi. Katta shaharlarda qurilgan halqa yo‘llar, yer osti tunnellari va ravon yo‘llar atmosfera havosini muhofaza qilishda muhim ahamiyatga ega. Ma’lumki, elektr bilan yuradigan transport vositalari (tramvay, trolleybus, metro va boshqa elektr motorli dvigatellar) atmosfera havosini ifloslamasligi, kam shovqinliligi bilan qulay. Shu tufayli shahar ichida tezyurar tramvaylardan, trolleybuslardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Hozir rivojlangan davlatlarda avtomobillarga tetroetil qo‘rg‘oshin qo‘shilgan benzin ishlatishga chek qo‘yilib, gazdan foydalanishga o‘tilmoqda. Yuqorida aytib o‘tilganidek, shaharlarda havoni ifloslovchi eng asosiy manbalar qozonxonalar, uylarni isitish tizimlari, sanoat korxonalari chiqindilari, avtotransportdan chiqadigan gazlar, qishloq xo‘jaligida esa zaharli ximikatlar, mineral o‘g‘itlar hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasida qabul qilingan „Atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun“ ni buzishda aybdor shaxslar ma’muriy tartibda jarima to‘laydilar. O‘ta xavfli hollarda jinoiy javobgarlikka tortiladilar. Ifloslanishning oldini olish yoki uning miqdorini mumkin qadar kamaytirish maqsadida chiqindisiz yoki kam chiqindili, ishlab chiqarish chiqindilaridan to‘la foydalanishni ta’minlaydigan texnologiyani ishlab chiqish hamda qo‘llashni o‘z ichiga oladigan texnologik tadbirlarga ustuvorlik beriladi.Qishloq xo‘jaligida esa o‘simliklarni himoya qilish borasida biologik vositalarni qo‘llash bilan bog‘liq gigiyenik tadqiqotlar hajmi ancha kengaydi. Suv ta’minoti va suv manbalarini sanitariya nuqtayi nazaridan saqlashga doir masalalar yuzasidan qator ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda.