Gipoglikemik shokni namoyish etish. Darsning maqsadi

Gipoglikemik shokni namoyish etish.

Darsning maqsadi: Gormonlarning hayvonlar organizmidagi ahamiyatini tajribalarda namoish etish, talabalarni moddalar almashinuvini buzuvchi sabablar bilan tanishtirish.

Darsga kerak bo‘ladigan laboratoriya hayvonlari va jixozlar:
1.Laboratoriya hayvoni: quyon
2.Reaktivlar: insulin gormoni
3.Jixozlar: fiksasiyalovchi stol, ingolyator, shpris, igna.

Hayvonlar organizmida uglevodlar almashinuvi gipofiz, qalqonsimon bez, buyrak usti bezining po‘stloq va mag‘iz qavatining gormonlari hamda me’da osti bezining alfa va betta hujayralari ishlab chiqaradigan gormonlar ta’sirida boshqariladi. Hayvonlar organizmida me’da osti bezining giperfunksiyalarini hosil qiladigan sabablar ta’sirida gipoglikemiya hosil bo‘lib, u sabablar quyidagilardir:

1.Miyada o‘smalar o‘sganida gipotalamusni moddalar almashinuv jarayonida ishtirok etuvchi qismining faoliyati buziladi. Me’da osti bezini faoliyatini kuchaytirib glyukozani glikogen va yog‘ga aylanishi kuchayadi.
2.Me’da osti bezining o‘smalari tufayli Langergans orolchalarini gipertrofiyalanishlari ko‘plab uglevodlarni glikogen va yog‘larga aylani-shiga sabab bo‘ladi. Oqibatda insulin hosil bo‘lishi kuchayib qonda glyuko-zani miqdorini kamayishiga sabab bo‘ladi.
3.Buyrak usti bezining po‘stloq qavati, gipofiz oldingi qismining gipofunksiyasi va gipofizar kaxeksiyada glyukoneogenez zaiflashib qonda glyukoza miqdori kamayadi.
4.Jigar faoliyatini buzilishi jigarda glikogen hosil bo‘lishini zaiflashtiradi yoki mutlaqo glikogen hosil bo‘lmay jigardan qonga glyukoza o‘tmay qoladi.
5.Og‘ir ish bajaruvchi otlarda energetik material yoki kavshovchi hayvonlarda uchuvchi yog‘ kislotalarining uglevodlarga aylanib ulgurmasligidan.
6.Glyukozani organizm energetik manba sifatida ishlatganida va organi-zmga oziqa tarkibida etarli miqdorda uglevodlar kirmasa yoki jigar faoliyati buzilib, o‘zida glikogen to‘play olmasa va qonga glyukoza etkazib beraolmasa;
7.Insulin ko‘p hosil bo‘lib glyukozani glikogenga aylanishi kuchaysa, ichki sekresiya bezlar faoliyati va nerv sistemasining faoliyati buzilga-nida organizmda glyukoza miqdorini normal holatda saqlay olmaydi. Bu funksiyalarni o‘zgarishini, buzilishini organizmda kechadigan quyidagi patologik jarayonlarda kuzatishimiz mumkin.
Gipoglikemiya birinchi navbatda M.N.S.ni faolyaitini buzadi, chunki nerv sistemasini asosiy energetik materiali sifatida glyukoza xizmat qiladi. Oqibatda kavshovchi hayvonlarda asteniya - tez-tez charchovchan bo‘lib, qiyin harakatlanadi, bezovtalanadi, terlaydi, qaltiraydi ko‘p so‘lak ajratadi. Organizm faoliyatiga bog‘liq bo‘lmagan holatda siydik va axlat ajralishi hosil bo‘ladi.
Gipoglikemiyalar sog‘in sigirlarni ko‘p sut bergan davrida, energetik material sifatida ishlatganda hosil bo‘ladi. Gipoglikemiyada jigarda glikogen kamayib, yog‘ ko‘payadi va yog‘larni energetik manba sifatida ishlatadi. Gipoglikemiyada jigarni glikogen saqlash qobiliyati zaiflashadi. Qonda asetouksus, aseton tanachalari ko‘payib siydikda keton tanachalari-ni ajralishi ketonuriya va zaharlanishlar hosil bo‘ladi.

№ 1 TAJRIBA.

Insulin gormoni me’da osti bezining Langergans orolchalaridagi beta hujayralar faoliyati tufayli hosil bo‘lib qonga o‘tkaziladi. Bu gormon uglevodlar almashinuvini boshqarib, jigar va muskullarda glikogen sintezlanishini ta’minlab