Guliston davlat universiteti berilganlar bazasini boshqarish tizimlari

Tayanch soʻzlar. relyatsion model, atributlar, ustun, maydon, qator, yozuv, satr, jadvalli model, oddiy kalit, tarkibiy kalit,
Ma’lumotlarni relyatsion modeli asosida munosabat tushunchasi yotadi. Munosabatni 2 oʻlchamli jadvallar yordamida tavsiflash qulay. Jadval tushunarli koʻrimli va inson uchun oddiy. Munosabatlar toʻplami ma’lumotlarni saqlash uchun ishlatilishi mumkin. Shu bilan birga ular orasidagi bogʻlanishlarni modellashtirish imkonini beradi. Ma’lumotlarning relyatsion modeli 1970 yil IBM firmasining xodimi Edgar Kodd (2-rasm) tomonidan taklif etilgan. Relyatsion ma’lumotlar bazasining asosiy gʻoyasi ma’lumotlar bazasi strukturasini soddalashtirishga qaratilgan. Unda ierarxik modeldagi kabi avlod va ajdodlarga yaqqol koʻrsatgichlar yoʻq, barcha ma’lumotlar satr va ustunlarga boʻlingan oddiy jadvallarda tasvirlanadi. Relyatsion modeldagi asosiy tushuncha “munosabat” (relation) hisoblanadi¹. Relyatsion modelda oʻziga xos atamalar ishlatiladi, biroq bu model moxiyatini oʻzgartirmaydi. Masalan, mantiqiy darajada element atribut deb ataladi. Bundan tashqari u uchun “kolonka”, “ustun” va “maydon” atamalari ham ishlatiladi.

	Maydon1(ustun)	Maydon2(ustun)	………	Maydon(n) (ustun)
Yozuv1(satr)
Yozuv2(satr)
……..
Yozuv(n)(satr)

5-rasm. Jadval koʻrinishida ma’lumotlarni ifodalash.