Хфх лек Хосилбеков

6.10. Bosim ostida ishlaydigan uskunalardan foydalanishda xavfsizlik talablari

Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida binolarni isitish, mahsulotlarni qayta ishlashda,
idishlarni va veterenariya uskunalarini sterilizatsiya qilishda hamda agregatlarni yuvishda issiq suv
va yuqori haroratli suv bug’laridan keng foydalanadilar. Issiq suv va yuqori haroratli suv bug’larini
hosil qilish uchun D-721A, VET-200, VEP-600 va boshqa turli quvvatga ega bo’lgan bug’ qozonlari hamda AV-2, SPGK-75, ASh-1 va boshqa turdagi avtoklavlardan foydalanadilar. Bug’ qozonlaridan foydalanish ГОСТ 12.2.003.-74 umummiy talablaridan kelib chiqqan holda amalga
oshiriladi. Hajmi 1 m3 va 0,98- 106Pa bosim ostida bo’lgan idish portlaganda 13164 kVt quvvat paydo qiladi. Shuning uchun bosim ostida ishlaydigan idishlarni loyihalash, tayyorlash va ishlatish
«Sanoatkontexnazorat» agentligi talablariga rioya qilgan holda olib boriladi.
Yangi yoki ta’mirdan chiqqan bug’ qozonlarini tekshirilgandan va gidravlik sinovdan o’tkazilgandan keyin ishlatishga ruxsat etiladi. Ish bosimi 69 kPa (0,7 kgk/sm2)dan ortiq bo’lgan bug’ qozonlarini «Sanoatkontexnazorat» agentligi tomonidan tekshiriladi va foydalanish uchun ruxsat beriladi. Buning uchun idish yoki apparatning pasporti, qoidaga asoslangan holda montaj
qilinganligi haqidagi dalolatnoma, uning soz holatda yoqqanligi to’g’risida ma’lumotnoma, bosim
manbai va ishlab chiqarish muhiti omillari ko’rsatilgan ulanish sxemasi, uni boshqaruvchi ishchining attestatsiyadan o’tganligi to’g’risda ma’lumotnoma kabi hujjatlar talab qilinadi. Har qaysi qozonga ip o’tkazib tikilgan qozonxona kitobi yuritilib, unda qozonni tekshirish natijalari va undan foydalanishning belgilangan muddatlari ko’rsatiladi.
Foydalanish vaqtida qozonlar davriy ravishda foydalanuvchi tayinlagan komissiya (yiliga bir marta) va «Sanoatkontexnazorat» agentligi (4 yilda bir marta) tekshiradi.
Ish bosimida gidravlik sinashni foydalanuvchi har gal qozonning ichki sirti tozalangandan yoki ta’mirlangandan keyin o’tkazadi. Bundan tashqari, qozon kamida 8 yilda bir marta sinov
bosimi bilan 5 daqiqa davomida gidravlik sinaladi. Bu bosim 490 kPa (5 kgk/sm2) va undan past ish bosimiga mo’ljallangan bug’ qozonlari hamda bug’ni o’ta qizdirgichlar uchun ish bosimining
150% ini tashkil qiladi, lekin 196 kPa (2 kgk/sm2) dan kam bo’lmaydi, 490 kPa (5 kgk/sm2) dan ortiq ish bosimiga mo’ljallangan bug’ qozonlari uchun, shuningdek, har qanday bosimli suv isitish
qozonlari uchun sinov bosimi ish bosimining 125% ini tashkil qiladi, ammo undan kamida 294 kPa
(3 kgk/sm2)ga ortiq bo’ladi.
Chorvachilik fermalarida oziqa bug’lagich qozonidagi bosim 24,5 kPa (0,25 kgk/sm2) dan oshmasligi kerak. Suv o’lchagich shishasi, manometri, suvli saqlagich bakchasi, chiqarib tashlash
nayi yoki richagli saqlagich nosoz bo’lganda oziq bug’lagichni ishlatish man qilinadi. Mexanik mustahkamlikka hisoblanmasdan tayyorlangan yoki zarur nazorat-o’lchov armaturasi va chiqarib
tashlash moslamalari bo’lmagan oziq buglag’ichlarni va har qanday boshqa bug’ hosil qilgichlarni
ishlatish mumkin emas. Bug’lash tugagach, qo’lqop kiymasdan va bug’ beruvchi kranni berkitmasdan oziq bug’lagichning qopqog’ini ochish ruxsat etilmaydi. Oziq bug’lagichdagi suv sathi o’z balandligining 2-3 qismidan ko’p bo’lmasligi kerak.
Qizigan sirtlardan, bug’, suv yoki o’txona gazlaridan kuyib qolish xavfi bo’lgan xodim korjomada, maxsus oyoq kiyimida va himoya vositalari (qo’lqoplar, himoya ko’zoynaklari)dan
foydalanib ishlaydi.
Issiqlik ishlab chiqaruchi asbob-uskunalariga xizmat ko’rsatishda «Ehtiyot bo’ling - ishlayapti», «Ehtiyot bo’ling - gaz, olov ishlatilsin!», «Ochilmasin - odamlar ishlayapti», 114
«Berkitilmasin - odamlar ishlayapti», «Ko’tarilish taqiqlanadi», «Xavfli hudud», «Ko’tarilish joyi
shu yerda», «O’tish yo’li shu yerda» kabi ogohlantiruvchi, taqiqlovchi va ko’rsatuvchi ko’rgazma
vositalardan keng foydalaniladi.