Хфх лек Хосилбеков


 Hayot faoliyati xafsizligi fanining rivojlanish asoslari



Download 0,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/313
Sana01.01.2022
Hajmi0,84 Mb.
#301892
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   313
Bog'liq
O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

1.6. Hayot faoliyati xafsizligi fanining rivojlanish asoslari 
Insoniyatning uzoq o’tmish hayotiy tajribasi har qanday faoliyat potentsial xavfga ega 
ekanligini tasdiqlaydi. Albatta, bu tasdiq aksiomaviy xarakterga egadir. Vaholanki, shu bilan bir 
qatorda xavf darajasini boshqarish hamda kamaytirish ham mumkindir. Lekin, qanday holatda 
bo’lmasin mutloq xavfsizlikga erishib bo’lmaydi. 
Xavfsizlik – ma’lum darajada xavf tug’ilishi bartaraf etilgan faoliyat holati, ya’ni faoliyatni 
amalga oshirishdagi asosiy maqsadlardan biridir. 
Mehnatni muhofaza qilish - ishlab chiqarishdagi mehnat xavfsizligini ta’minlashga 
qaratilgan  vositalar,  usullar  majmuidir.  Demak,  insonning  mehnat  xavfsizligini  ta’minlash 
birinchi 
navbatda uning mehnat faoliyati jarayonini va uni amalga oshirishda yuzaga keladigan xavfli 
omillarlarni o’rganishni talab etadi. Shu sababli, inson faoliyatining xavfsizligini ta’minlash 
bo’yicha  tadqiqot  ishlari  eramizdan  oldingi  384-322  yillarda  ijod  qilgan  Aristotel,  460-377 
yillarda 
yashagan Gippokrat asarlarida ham uchraydi. 
Taniqli olim Paratsels (1493-1541yy.) ishlarni bajarishda yuzaga keladigan xavfli 
omillarlarni  o’rganib  chiqib,  o’z  asarida 
«Barcha  moddalar  zahardir,  va  barcha  moddalar 
doridarmon 
hamdir.  Faqat  bir  me’yor  ushbu  moddani  zaharga  aylantirsa,  ikkinchi  me’yor  esa  uni 
doridarmonga 
aylantiradi» 
deb yozadi. Nemis olimi Agrikol (1494-1555yy), italyan vrachi Ramassin 
(1633-1714yy), rus olimi M.V.Lomonosov (1711-1765yy) o’z asarlarida mehnat muhofazasi 
masalalariga alohida e’tibor qaratgan. 
Hayot faoliyati xavfsizligi fanini vujudga kelishiga va rivojlanishiga sababchi bo’lgan 
omillardan  biri,  bu  ishlab  chiqarishning  rivojlanishi  jarayonida  inson  faoliyati  uchun  xavfli 
bo’lgan 
omillar va sharoitlar aniqlanib, ularni oldini olish zarurati sabab bo’ldi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


Ulug’ bobokalonlarimiz Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Zahiriddin Muhammad 
10 
Bobur, zamondoshlarimizdan N.D. Zolotnitskiy, N.V. Solovev, D.A. Kelbert, V.L. Gantillo, M.I. 
Grimitlin, M.N. Nabiyev, P.V. Uchastkin, T.I. Iskandarov, O’. Yo’ldoshev, O. Qudratov, 
T.G’aniyev va boshqalar fanni rivojlanishiga salmoqli hissa qo’shgan. Ayniqsa kishilarni kun 
davomida fiziologik qobilyatini hisobga olgan holda ish vaqtini belgilashda F.F.Erisman, ishlab 
chiqarish jarayonida sog’liqni ta’minlash borasida N.A.Semashko, Z.P.Solovyov, G.V.Xlopin, 
nurlar ta’siridan himoyalashni N.F.Galanin, pestitsidlrdan zaharlanish oqibatlarini L.I Medved, 
jahonda birinchi bo’lib gaz niqobni N.D Zelenskiy, zoogigiyena faniga akademik K.I.Skryabin, 
I.M.Sechenov va I.P.Pavlov, yorug’likni ishlab chiqarishda tutgan o’rni to’g’risida S.I.Vavilov, 
yong’inni vujudga kelishi va xavfi to’g’risida A.A.Skonchinskiy kabi olimlar asos solganlar. 
Olimlarning izlanishlari va ishlab chiqarishdagi tajribalar natijasidan, inson faoliyati uchun 
xavfli bo’lgan omillar va sharoitlar aniqlanib, me’yoriy hujjatlar ishlab chiqariladi va ishlab 
chiqarishga xavfsiz va zararsiz mehnat sharoitlarini yaratish maqsadida hukumat qarorlari va 
qonunlari asosida joriy qilinadi. 
Nazorat uchun savollar. 
1. Hayot faoliyati xavfsizligi fani nimani o’rganadi? 
2. Xavflarning kelib chiqish sabablari nimalardan iborat? 
3. Xavfsizlik taksonomiyasini bayon qiling. 
4. Xavf-xatarlar kvantifikatsiyasi nima? 
5. Xavflarni tahlil qilishning aprior va aposterior usullari bir-birini to’ldiradimi yoki bir-biriga 
zidmi? 
6. «Xavfsizlik» deganda nimani tushunasiz? 
7. Xavfsizlikni ta’minlash yo’llari va usullari nimadan iborat? 
8. Ergonomika nima va ishlab chiqarishda tutgan o’rni nimadan iborat? 
9. «Inson-Mashina-Muhit» tizimi nima? 
10. Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishdagi ish sharoitlarining asosiy 
xususiyatlari nimalarga bog’liq? 
11. Hayot faolyati xavfsizligi fanining rivojlanishiga asos solgan 
olimlar kimlar? 
11 

Download 0,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   313




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish