Хфх лек Хосилбеков

1 2 
3 
15.12-rasm. Birinchi yordam paketi (1), sovuq urganda (2) va kislotadan 
jarohatlanganda (3) birinchi yordam berish usullari 
Kuyish-teriga yuqori haroratlarning (termik) shuningdek kislota, ishqor, fosfor va boshqalarni, 
(kimyoviy)  ta’siri  natijasida  sodir  bo’ladi.  Kuyishning  og’irligiga  qarab  ularni  to’rt  darajaga 
bo’lish 
mumkin: 
1. birinchi darajali kuyishda terini qizarib shishishi seziladi; 
2. ikkinchisida suyuqlikka to’lgan, pufakchalar hosil bo’ladi; 
3. uchinchisida teri jonsizlanadi; 
4. to’rtinchisida teri kuyib ko’mirga aylanadi. 
Birinchi darajali kuyishda kuygan joylari toza suvda yuviladi, undan keyin spirt, odekolon 
yoki kaliy permanganatning kuchsiz aralashmasi bilan ho’llanadi. 
Ikkinchi darajali kuyishda terining kuygan qismlariga pufaklari ko’chirilmasdan sterillangan 
bog’ich qo’yiladi. Kiyim va oyoq kiyimlarni yechganda teriga tegib ketmasligi va yara 
ifloslanmasligi  lozim.  Konsentrlangan  kislotalardan  kuyganda  (sulfat  kislotadan  tashqari) 
terining 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

kuygan yuzi 15-20 daqiqa davomida sovuq suv, sovunli suv va ichimlik (3% li) soda aralashmasi 
bilan yuviladi. Ishqordan kuygan teri suv bilan yuviladi, so’ng 2% li sirka yoki limon kislota 
aralashmasi bilan ishlov beriladi. Ishlov berilgandan keyin terining kuygan yuzasiga 
zararsizlantirilgan  bog’ich  qo’yiladi.  So’ndirilmagan  ohaqdan  kuygan  teri  qismlariga  hayvon 
yoki 
o’simlik yog’lari bilan ishlov beriladi. 
Uchinchi darajali kuyishda ikkinchi darajali kuyishdagidek yordam ko’rsatiladi. 
Turtinchi darajali kuyishda prostinaga o’raladi va kasalxonaga jo’natiladi. 
Sovuq urish - kishi uzoq muddatda sovuq havoda qolib ketsa, sovuq urishi sodir bo’ladi. 
Sovuqni tez sezadigan joylar: burun, quloqlar, barmoqlar. Bu joylar sovuqdan kuchsiz 
himoyalangan bo’lib, qon aylanishi yurakdan uzoq bo’lganligi uchun buziladi. 
Inson organizmini sovuq urishi darajasini to’rt guro’hga bo’linadi: 
I. teri oqaradi, zararlangan joyda sezgirlik yo’qoladi; 
II. terining oqargan joylari ko’karadi; 
III. terining rangi ko’karadi, pufakchalar hosil bo’ladi. 
IV. teri va chuqur hujayralarning o’lishi kuzatiladi. 
Birinchi darajali sovuq urishda-sovuq urgan joy qon harakati hosil bo’lgunicha o’qalanadi. 
Natijada teri asta-sekin qizara boshlaydi. Sovuq urgan joyni suvda isitish - suv haroratini asta–
sekin 
ko’tarish  lozim.  Sovuq  ta’sirida  jarohatlangan  a’zoni  18°S  haroratda  bo’lgan  suv  ichida  asta 
isitib, 
uqalash kerak va suv haroratini 37°S gacha ko’tarish lozim. Sovuq urgan joyda qizarish hosil 
197 
bulganidan keyin, kofe yoki choy ichirish lozim. Ikkinchi, uchunchi va turtinchi darajali sovuq 
urganda tezda vrachga murojaat etish lozim.