Hind sivilizatsiyasining jahon sivilizatsiyasi taraqqiyotiga qo’shgan hissasiga baho bering

3. Hind falsafiy maktablari haqida ma’lumot bering.
Hind donishmandlari falsafa fani rivojiga katta hissa qoʻshdilar. Veda davrining oxirida vujudga kelgan upanishada taʼlimoti inson ruhining dunyo ruhiga qoʻshilib ketishiga asoslanadi. Dualistik taʼlimotlardan tashqari qadimgi Hindistonda materialistik taʼlimotlar ham mavjud boʻlib, ular charvok va lokayata taʼlimotlari edi. Chorvaka falsafasida real materiyalar havo, olov, suv va yer olamni tashkil etadi deyilsa, lokayata taʼlimoti ruhning koʻchib yurishi, karma qonunlarini rad etadi. Aniq fanlar sohasida ham Hindlar katta yutuqlarni qoʻlga kiritganlar. Hindlar dunyoda birinchi boʻlib oʻnlik sanoq sistemasidan foydalanganlar. Hind matematiklari kub, kvadrat, ikki nomaʼlumli tenglamalar, sinusoida kabi murakkab masalalarni yecha olganlar. Pi ning 3,14 ekanligini oʻsha vaqtlardayoq aniqlaganlar. Astronom Aryabxata (V asr) yer shar shaklida ekanligi, uning oʻz oʻqi va quyosh atrofidan aylanishini ilmiy asoslay olgan. Hind meditsinasi (ayurveda – uzoq sharq haqida bilim) Hindiston hududidan tashqarida ham mashhur boʻlgan. Tabiblar dori- darmonlar bilan davolab qolmay ayrim oʻsha davr uchun murakkab jarrohliklarni ham qilganlar.Eramizgacha bo’lgan VIII-VII asrlarda Hindistonda Lokayati (faqat shu lokayani tan oluvchi kishilarning qarashlari) falsafiy ta’limoti shakllana boshlaydi. Bu ta’limot asoschisi Brixaspati va uning izdoshlari yerdan boshqa tarzda hayotning bo’lishi mumkin emas, degan fikrni olg’a surdilar.Charveka nomi bilan ataladigan qadimgi hind falsafiy oqimi tarafdorlari esa, dunyoni tabiat hodisalarini qanday bo’lsa o’shanday tushuntirmoq kerak, degan talabni ilgari surgan edilar. Ular nuqtai nazaricha, butun olam olov, suv, havo, tuproq yigindisidan iborat, inson ham ana shu to’rt unsur birikmasidan tashkil topgan. Charvekalar dunyoni hech kim yaratgan emas, balki uning zaminida moddiy elementlar birikishi yotadi, deb hisoblaydilar.