Хоразм макомининг пайдо булиши Хоразм халк ашулаларининг маком шуъбаларидаги урни



Download 43 Kb.
Sana28.05.2022
Hajmi43 Kb.
#612691
Bog'liq
Хоразм макомлари


Хоразм макомлари

РЕЖА:


  1. Хоразм макомининг пайдо булиши

  2. Хоразм халк ашулаларининг маком шуъбаларидаги урни

  3. Хоразм маком таркиби

  4. М.Харратов ва М.Юсуповлар. Хоразм макомлари хакида

  5. Панжгох шуъбаси

  6. Фахтий

М.Хорратовнинг фикрича – "Хоразм мусикий тарихчаси" китобида макомларни ХХ аср бошларида таникли мусикачи иёзхон Хужа – Бухородан урганиб келиб Хоразмга таркатилганлигини айтди. Бошка манбаълар хам шуни тасдиклайди. Хоразм макомлари халк ашулалари асосида яратилган. Хоразм макомларининг лад, усул ва бошка жихатдан тузилишлари шашмакомнинг деярли айнан узи.
Хоразм макомларининг тузилиши:

  1. Рост

  2. Наво

  3. Сегох

  4. Дугох

  5. Бузрук

  6. Ирок

Хоразмликлар бу таркибга Панжгох деб аталган еттинчимакомни хам кушишган. У факат чолгу йулларидан иборат булганлиги учун уни ярим маком деб хисоблашади. Демак Хоразм макомлари 6,5 макомдан иборат.
Мансур – чолгу йулларининг номи (мушкилот урнида)
Манзум – умумйулларининг номи (наср урнида) ёки
"Чертим йули" – чолгу кисми
"Айтим йули" – ашула кисми
Хоразм макомларида намудлар ва авжларга катта узгартишлар киритилган ва бу асосан хофизлар ва бастакорлар томонидан яратилган. ХХ аср урталарида машхур вдиб ва мусикачи Комил Хоразмий танбурга мосланган 18 каторли нота цикли уйлаб топган ва макомларни шу асосда ноталаштирган. Унинг угли Мирзо макомларни ёзишни нихоясига етказган. В.Успенский, В.Беляев ва И.Акбаровлар Хоразм макомларининг ундан хозирги нота ёзувига кучирдилар. Макомда: Комил Хоразмий нотани ихтирочиси номи билан "Муратбаи Комил", унинг угли Мирзо "Мухаммаси жадиди Феруз" 1-макомни Хоразмга таргиб килган Ниёзжон Хужа номи билан "Сакир Ниёзхужа" каби куплаб янги шуъбалар пайдо булди.
Маком шуъбаларининг номлари хам узгартирилади: Пешрав, Сувора, Накш, Фарёд, Сайригулшан, Зарбулфтух, Фохтий ва бошкалар (Фохтий-ёввойи каптар – арабча суз "Фохтий Зарб") Хоразм макомларининг тузилиши.

  1. Рост чертим йули – Макоми Рост, Таркиъ, Пешров Гардун, Мухаммас, I-II, Мухаммас Ушшок, Сакили Вазми Уфор. Айтим йули Маком Рост, Таргиб, Сувора, Накш, Талкин, Фирёз, сабо, Уфор.

  2. Бузрук – Ч.йули: Маком, Бузрук, Пешров, Мухаммас, Сокили Ниёзхужа, Сокили Султон Уфор. А.йули: Маком Бузрук, чоргох, I-II-III талкин, Насруллойи Сувори, Уфори.

  3. Наво. Ч.йули: Маком, Наво, Пешров, I-II-III-IУ, Пешров, Занжирий, Сокил, Нимсокил, Катта Мухаммас. Мух.Баёт, Уфор. А.йули: Маком-Наво, Тарона, Сувора, Талкин, Фирёз, Накш, Ораз.

  4. Дугох. Ч.йули: Маком-Дугох, Пешров, Зарбул, Сак.Ашхулло, Мухаммас, Самоий, Пахта Зарб, Уфор.А.йули: Маком-Дугох, Таркин, Чоргох, Сувори, Накш,Баёти Уфор.

  5. Сегох. Ч.йули: Маком-Сегох Сокили Бастакорлар. Мухаммас I-II. А.йули: Маком-Сегох,Тарона, Талкин, Сабо, Наврузи Хоро, Суворий, Накш, Мукаддима, Насри Ажам, Уфор.

  6. Ирок. Ч.йули: Макоми Ирок, Таржиъ, Пешров, Мухаммас.

АДАБИЁТЛАР:



  1. Маком масаласига доир И.Ражабов. Т: Узб.Давлат бадиий адабиётлар, 1963, 244-255 б.

  2. Шашмаком. Ю.Ражабий. 1-кисм.Т: гофур гулом, 1987, 5-14 б.

  3. Маком асослари. И.Ражабов.Т: Узб.Vаданият вазирлиги, маданият булими, 1992 , 90-б.

  4. www.uzmaqom.uz

  5. www.ziyonet.uz

Download 43 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish