Ижтимоий педагогика фанидан маърузалар матни

Ижтимоий таълим.
Ижтимоий таълим (ҳамжамият оркали таълим бериш) – ташаббускор гуруҳлар, ҳамжамиятлар, жамоалар, одамларнинг ўз ини ўз и бошқарадиган уюшмалари ҳаёти ва ихтиёрий фаолиятининг бир кисми сифатида мунтазам, ўз луксиз таълимни ташқил этиш констепстияси ва амалиёти. Ижтимоий таълим констепстияси куйидаги ғоят муҳим принстипларини ўз ичига олади:

• 
  у айрим одамларда ҳам, гуруҳда ҳам ўз кучларига ишонишни ва уларга таянишни ривожлантиришга каратилган;
  
• 
  у ҳамжамиятда, ҳамжамият билан биргаликда ва ҳамжамият учун таълимнинг вариянтлилиги принстиплари асосида (яъни унинг объктив хилма – хиллигини эътироф этиш ва ушбу хилма – хилликни таълим амалиётида руёбга чикариш асосида) амалга оширилган ўз луксиз таълимни куллаб – кувватлайди;
  
• 
  у ҳамжамиятдаги одамларнинг муаммолари ва эҳтиёжларига таълим жараёнининг бошлангич нуктаси деб муносабатда бўлади, шу сабабли тугилаётган ижтимоий – иктисодий муаммоларни мустақил ҳал қилиш мақсадида самарали укитиш ва конкрет профессионал тренинг шаклларини аҳамиятли деб берилади;
  
• 
  у очикдир ва мушкул ахволда тушиб колган одамлар эҳтиёжига ҳамда болаларнинг муаммоларига айникса ҳамдардлик билан карайди, уларни педагогика ва психология нуктаи назаридан куллаб – кувватлашга каратилган мухсус мақсадларни куяди;
  
• 
  у мавжуд маориф тизимининг хилма – хил таълим хизматларини таъминлаш борасидаги ишини тулдиради ва ҳар бир одамнинг айнан ўзига керакли ва таълим стандартлари ҳамда тасдикланган укув режалари билан белгилаб куйилганига караганда анча кенг маълумот олишга имкон беради.
  

Ижтимоий таълим, биринчидан, укиш ва ўз ини ривожлантириш турли шаклларда (факат мактаб ёки профессионал таълим шаклида эмас) амалга оширилишни ва одамлар бутун умр буйи мустақил укишни давом эттиришларини, иккинчидан, таълим бериш – давлатнинг мутлак вазифаси эмас, балки бутун жамият бу хақда гамхурлик қилиш ва фаолият кўрсатишини тан олишга асосланган. Шу сабабли ҳар қандай ҳамжамият ўз муаммо ҳамда вазифаларини ўз ини ўз и ташқил этиш ва ўз ини ўз и бошқариш асосида ҳал қилиш учун турли (мукобил ва вариантли) таълим тизимларини ташқил этиш мумкин.
Мамлакатимизнинг утган йилларидаги менталитетида ижтимоий таълимни тушиниш мафкуравийлаштирилган тарбиядан, таълимни ижтимоий – сиёсий мақсадлар билан чегаралаб куйилган тизим деб тасаввур қилишдан иборат эди. Жамиятдаги ўз гаришлан таълимга ҳам, ҳамжамиятга ҳам, уларнинг ўз аро алокасига ҳам қарашларни анча кенгайтирди. Таълим ва ҳамжамиятларга мультимаданий тизимлар деб караладиган булди, бу тизимларда ҳамжамият индивиддан юқори туриб, унинг ривожланишини белгиламайди, балки турли индивидлар биргаликда ҳаёт кечирадиган, турли одамларнинг биргаликдаги ҳаракатлари амалга ошадиган жонли макон дебҳисобланади. Бунга гуруҳлар: ота – оналар (болалар билан бирга); таълимнинг конкрет шаклларидан манфаатдор бўлган ишбилармон одамлар ва тадбиркорлар; ўз таълимини такомиллаштиришдан ва ўз билимларини ривожлантиришдан манфаатдор бўлган ҳамма одамлар (яъни, мутахассислар ва мутахассис булмаганлар) киритилиши мумкин. Ҳамжамиятда, ҳамжамият оркали ва ҳамжамият учун шундай тушиниладиган таълим – таълим жараёнларига киритилган (шу жумладан мажбурий ўрта таълим доирасида ҳам) одамлар алокалари ва биргаликдаги ҳаракатларнинг бевосита амал қилувчи, динамик ижтимоий – маданий ва ижтимоий таълим тизимидир. Бу, шунингдеқ ъъкуйиданъъ чикадиган шахсий таълим эҳтиёжларининг, кизикишларининг ва ташаббусларининг (холбуки давлатга қарашли таълим тўз илмалари ъъюқориданъъ чикадиган социал – таълим манфаатлари ва мақсадларидир) намаён булиш ва ўз ини ўз и руёбга чикариш соҳаси ҳамдир.