«ishlab chiqarishda boshqaruv» fakulteti

TASHQI OMILLAR TAXLILI

Tadbirkorning faoliyat samaradorligi nafakat ichki imkoniyat va bor resurslarda okilona foydalanishni, balki tashqi muxit omillari ta’sirini xam inobatga olishi kerak.

Bozor iqtisodiyoti rivojlangan sari tadbirkorlar kutilmagan vaziyatlardan chiki ketish, foydalilikni yukotmaslik va rakobatga bardosh berish uchun biznesning tashqi muxitini yaxshi urganishi kerak.

Agarda tadbirkor atrof muxitdagi bulayotgan o’zgarishlarga moslasha olmasa, unda u rakobatchilar tomonidan sikib chiqariladi yoki inkirozga uchrashi mumkin. Ma’lumki, resurslar chegaralanligi tufayli tashqi muxitdan xoxlagancha va xoxlagan muddatda yetarli darajada resurs olinmasligi mumkin. SHu sababdan tadbirkor faoliyatini belgilagandan oldinrok strategik masalalarni xal etishni nazarda tutish kerak. Buning uchun tadbirkorlar uzini bilishidan tashkari tashqi muxitdagi bulayotgan o’zgarishlarni xam kuzatib yurishi kerak.

Amaliyotda tashqi omillar Tadbirkor faoliyatiga ikki xil ta’sir ko’rsatib kelmokda. Tugridan tugri va yondashgan shakllar bilan.

Tashqi omillar
Tugridan tugri ta’sir etuvchi	Yondoshdan ta’sir etuvchi
(ta’minotchilar, me’nat resurslari, qonunlar, davlat Boshqaruvi, istemolchilar, rakobatchi)	(Iqtisodiyot xolati, fan texnika tarakkiyoti, sotsial-madaniy va siyosiy o’zgarishlar, gurux manfaatlarini ta’siri)

Tashqi omillar uzaro boglikligi – bitta omilning ikinchi omilga ta’sirinin kuchi bilan ulchanadi.

Hyperturbulence – kutilmagan, rejalashtirilmagan o’zgarishlar.

Tashqi muxit murakkabligi – xar bir omilning xar xillik darajasi va tashkilotning omillar soniga munosabati bilan belgilanadi.

Muxit xarakatchanligi – tashkilotni atirofidagi muxit o’zgarishlar tezligi.

Tashqi muxit noanikligi – axborotga ishonchlilik va Tadbirkorning konkret omil buyicha a’borotga ega bulish.

Xalkaro biznes turlari – madaniyat, iqtisodiyot, qonun va davlat Boshqaruvi, siysiy xolat.

Kutilmagan vaziyatlarni tashkilot faoliyati va uning samaradorligiga aks ta’sirini pasaytirish uchun tashqi muxitni kuzatib turish tizimi ishlab chiliki zarurdir. Ushbu tizimning asosiy maqsadi maxsus nazoratlarni olib borish natijasida tashkilotga ta’sir ko’rsatuvchi omillarni aks ta’sirini kakmaytirish va urani oldini olish, rakobatchilardan o’z ish strategiyasi ishlab chikishdan iborat. Maxsus kuzatishlarni olib borishi turli uslublar bilan olib boriladi. Ulardan eng rivojlangani kuyidagilardan iborat:

• 
  kitoblar, jurnal va boshka bosma axborot vositalaridagi materiallarni taxlil etish;
  
• 
  kasbiy anjumanlarda katnashish;
  
• 
  tadbirkor faoliyatini tashkil etish, tajribasini urganish va taxlil etish;
  
• 
  tashkilot xodimlari fikrlarini urganish;
  
• 
  ichki tashkiliy majlis, yigilish muxokama kilishni tashkil etish.
  

Albatta, mikromuxit taxlil etish tizimi samar berishi yuqori raxbariyatning kullab kuvvatlashga xamda ichki muxitdagi olib borilayotgan tadbirlar bilan uzviy bogliklikda bulgandagina buladi. SHu sababdan tashkilotning kuchli va zaif tomonlarini chuqur bilgan xolda tashqi muxitdagi bulayotgan o’zgarish tendentsiyalariga muvofiqlashtirish kerak.