Ishlab chiqarishda boshqaruv

Is

Av

K

i

t

f .

,  (1.2.13) 

---

Bunda: 

K

f.t

 – xodimlarning asosiy vositalar bilan ta`minlanganligining koeffitsiyenti; 

Av

i

 – asosiy ishlab chiqarish vositalari qiymati; 

Is – eng katta smenadagi ishchilar soni. 

Tahlil qilish uchun 3-shakl moliyaviy hisobot va 1-T shakl statistik hisobotdan 

ma`lumotlar  olinadi.  Agar  korxona  bir  smenada  ishlasa,  eng  katta  smenadagi 

ishchilar soni buxgalteriyadan yoki ish haqi berilgan maosh oluvchilar ro`yxatlaridan 

olinadi,  chunki  hisobotda  ular  bo`lmasligi  mumkin.  Agar  ish  bir  smenada  tashkil 

qilingan bo`lsa, barcha asosiy ishlab chiqarishda band bo`lgan xodimlar olinadi. 

Texnik  ta`minlanganlik  koeffitsiyenti  (K

t.t

)  ishlab  chiqarish  uskunalari 

summasining  (ya`ni  asosiy  vositalar  aktiv  qismining)  eng  katta  smenadagi  ishchilar 

soniga nisbati sifatida hisoblanadi va quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi: 

Is

I

K

us

t

t

.

.

   (1.2.14)

 

Bunda:  

K

t.t

 – texnik ta`minlanganlik koeffitsiyenti; 

I

us.

 – ishlab chiqarish uskunalari summasi. 

Bu  koeffitsiyentlar  yil  uchun  va  muayyan  sanaga  hisoblanishi  mumkin.  Yil 

uchun  hisoblanganda  asosiy  vositalar  va  ishchilar  soni  haqidagi  o`rtacha  yillik 

ma`lumotlar olinadi. 

Ishlarning 

mexanizatsiyalashganlik 

koeffitsiyenti 

mexanizatsiya 

orqali 

bajarilgan  ishlarga  sarflangan  vaqtning  umumiy  sarflangan  vaqtga  nisbati  sifatida 

aniqlanadi. 

Mavjud  hisobotda  hozircha  mexanizatsiya  yo`li  bilan  bajarilgan  ishlarga 

sarflangan  vaqt,  mehnati  mexanizatsiyalashgan  yoki  qisman  mexanizatsiyalashgan 

xodimlar  soni  haqidagi  ma`lumotlar  keltirilmagan.  Shuning  uchun  mehnat 

mexanizatsiyasi  koeffitsiyentlarini  hisoblash  uchun  ma`lumotlar  tanlanib,  kuzatish 

yordamida yoki uni ekspertlar orqali aniqlash mumkin. 

Asosiy  vositalar  bilan  ta`minlanganlik  ko`rsatkichlarini  o`tgan  yil  va  qator 

yillar  bilan  taqqoslab,  o`zgarishlar  qonuniyatlari,  ishlab  chiqarish  dasturining 

---

bajarilishi,  mahsulot  sifatining  yaxshilanishi  va  qo`l  mehnati  erkinlashishiga  ta`siri 

haqida tegishli xulosalar chiqarish mumkin. 

Asosiy  vositalardan  (Av)  foydalanish  samaradorligi  darajasidan  umuman 

ishlab  chiqarish  samaradorligi  kelib  chiqadi.  Asosiy  vositalardan  qanchalik  ko`p 

foydalanilsa,  shunchalik  ko`p  mahsulot  chiqariladi,  uning  tannarxi  arzonlashadi, 

mehnat samaradorligi, foyda va rentabellik yuqori bo`ladi. 

Aylanma 

mablag`larning 

kunlarda 

ifodalangan 

miqdorini 

hisoblash, 

buxgalteriya  hisoboti  ma`lumotlari  asosida  amalga  oshiriladi.  Bu  ko`rsatkich 

korxonaning  ishlab  chiqarish  dasturini  bajarish  chog`ida  aylanma  mablag`lar  necha 

kunga yetishini ko`rsatadi. 

Biroq  ushbu  aylanma  mablag`lardan  hisobot  davrida  emas,  balki  keyingi 

davrda  foydalaniladi.  Shu  sababli,  aylanma  mablag`larning  asl  summasini  keyingi 

chorakda  mahsulot  ishlab  chiqarishga  qilinadigan  bir  kunlik  xarajatlarga  taqsimlash 

kerak. Bu ko`rsatkichni hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi: