Islombek karimov

24.T A J N I S – arabcha – “о 'xshash bo‘lmoq “ ma’nosini ifodalaydi. Turli ma^!noli so‘zlarning shakldoshligi va hamohangligi. Tajnis zaminini jinsdosh so‘zlar - omonimlar tashkil qiladi.

Qayu erda bo‘lsa uqush birla o‘g,

Ani er atag‘il, necha o‘gsa o‘g.

Uqush, o‘g, bilig kimda bo‘lsa tugal,

Yavuz ersa kaz te, kichig ersa o‘g.(Yusuf Xos Hojib) 1)aql 2)maqta 3)ulug’la Ulkim ko’ngul oldi zulfi xoli, Ko’ngludin emas xayoli xoli ( 1- yuzidagi xol, 2-xoli emas ) Menga sensiz, begim, kunduz kechadur, Dareg’o, sensizin umrum kechadur. Labing la’li Badaxshon, tishlaring-dur, Sadaf og’zing qurutg’on tishlaringdur.

Bog‘bon qiz bog‘ aro ko‘rsatdi yuz Elga bergan va’dalarni qildi yuz Bir kulimsirab boqdi hech kim bilmadi Bog‘ aro bor edi bir -ikki yuz. 1)yuz - yuzi (bet) 2)yuz-va’dasini bajardi.3)yuz - bog‘da odam ko‘p edi.
25. TASBE’ – arabcha barmoq bilan ko‘rsatish

Tasbeda birinchi misra oxiridagi so‘z keyingi misra boshida takrorlanadi. Bir so‘zli tasbelar:

Kuchum yetguncha ko‘p qildim vafolar Vafoli qulni asrar podsholar. Birida sencha ko’rmadim jur’at

Jur’ating bo’ldi mahlasing jihat.

Lochin kabi samolyot uchar

Uchar edi solib ovoza.

Yetti iqlim boji

Boji bila hiroji
Ikki so‘zli tasbelar: Kel ey, oy yuzli dilbar tut biror qo‘sh Biror qo‘sh birla qilg‘ul bizni madhush.

26. TARDI AKS – arabcha — teskari qilib takrorlash

She’rning bi­rinchi misrasida keltirilgan ikki so‘z yoki so‘z birikmalarini keyingi misrada o‘rnini almashtirib takrorlashdan iborat san’atdir.

Ko‘pgulga bo‘ldi ajoyib balo qaro soching, Shikasta ko‘ngluma qaro balo soching.(Bobur) 1)balo-ofat 2)qaro- rang Habib bo’lsa edi yo raqib o’lsa edi

Raqib o’lsa edi yo habib o’lsa edi
Menga dushvor erur sensiz tirilmoq

Senga men bo’lmasam ey jon ne g’amdur
Yolg’onchi kishilar vafosiz bo’lar

Vafosiz kishi xalqa tengsiz qilar.

27. T AКRIR – arabcha – “takrorlash ma'nosini ifodalaydi”

Lafziy san’at bo‘lib, she’rda u yoki bu so‘zni takrorlashni nazarda tutadi. Takrorlash vositasida so‘z ma’nosini, uning mohiyatini ta’kidlab ko‘rsatish ushbu san’atning asosiy xususiyati sanaladi.

„Layli, Layli! — debon chekib un,

El deb: „Majnundir, ushbu Majnun“.(Navoiy) Alisher Navoiyning "Layli va Majnun" dostonidan keltirilgan ushbu baytda "Layli va Majnun" so'zlari ikki marta takrorlangan. Birinchi so'zning takrori Majnunning oshiqligini ta'kid etsa,

ikkinchi so'zda el nazdida ishq yo'lidagi Majnunning haqiqatda majnunligi ta'kidlanyapti. Alhazar, alhazar ming bor alhazar

Ana , yurishibdi kiyganlari zar. “Nima gap, nima, nima?” Deya shovqin soldilar. Jonim olur, ey pari, xolimg’a boq, Ishtiyoqu ishtiyoqu ishtiyoq. Nahot shuncha ma’sum, shuncha pok, Sevishmoqda alam bor shuncha?
28. MUKARRAR – arabcha - "qayta-qayta, ust-ustiga" ma’nosini ifodalaydi.

Baytning har ikki misrasida juft(takror) so‘z qo‘llanilishi nazarda

tutiladi.

0‘tarsen o‘ynay-o‘ynay men gadoyi xasta yo‘l uzra, Qolurmen bir qiyo boqmoq uchun yolbora-yolbora.(Alisher Navoiy) Furqtingdin xasta ko‘nglum, qatra - qatra qon erur,

Olloh - olloh bu ne hajru, behadu payon erur.
Shitir-shitir o’ynar shabboda

Barglar musiqasi bir shirin

Xalqa-xalqa zulfikim ul mohi tobon

Chinga boqsam doldek xurshid aning yonidadir.

Dam-badam ko’nglum berib jon naqdi istar vaslini, Olloh-olloh, telba ko’nglumning ajab savdosi bor
29. RADDUL -MATLA’ – matla’ning takrorlanishi ma’nosini ifodalaydi. G’azal matla'sidagi Birinchi misra g‘azal maqta’sining so‘nggi misrasi o‘rnida takrorlanishidir. M:Ashkima gar kanora yo‘q bo‘lmasa bo‘lmasun netay ------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------ Ashkima gar kanora yo‘q bo‘lmasa bo‘lmasun netay.
Qoshi yosinmu deyin, ko'zi qarosinmu deyin, --------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------

Qoshi yosinmu deyin, ko'zi qarosinmu deyin,

30. „MUSOVIYAT TARAFAYN“ – misralar odatdagi o‘qilishidan tashqari, yuqoridan pastga qarab ham o‘qiladi va o‘sha misralarning o‘zi kelib chiqadi. Ogahiy ijodida buni ko‘rish mumkin:

№	1	2	3	4
1	Sho‘xi	Ochildi	xat-u	ruxsori
2	Ochildi	rayohinda	Yuzi	gulnori
3	Xat-u	Yuzi	besabr-u qarori	man-man
4	Ruxsori	gul no ri	man-man	zori

16, 1, 14, 3, 12, 5, 10, 7

8, 9, 6, 11, 4, 13, 2, 15