Kafedra: Ximiya Ózbetinshe júmisi

Konsentraciya [latinsha. con (cum) — birge hám centrum — oray] — geypara zattıń arnawlı bir orında toplanıwı. Ximiyada — eritpe yamasa eritiwsheńliktiń málim salmaqlıq muǵdarı yamasa kóleminde erigen element muǵdarı konsentraciya bir neshe qıylı ańlatpalanadı: salmaqlıq konsentraciya, atom konsentraciya., kólemiy konsentraciya., protsentlik konsentraciya., normal konsentraciya, molyar konsentraciya, buyım koefficient, buyım protsent. Salmaqlıq konsentraciya — eritpe degi element salmaqlıq muǵdarınıń eritpe ulıwma salmaqlıq muǵdarına qatnasın, atom konsentraciya eritpe degi elementlar gramm-atomlar sanınıń eritpe degi ulıwma gramm-atomlar sanına qatnasın, kólemiy konsentraciya eritpedegi element kóleminiń eritpe ulıwma kólemine qatnasın kórsetedi. Protsentlik konsentraciya 100 g eritpede erigen elementtıń g esabındaǵı muǵdarın, normal konsentraciya 1l eritpede erigen elementtıń gramm-ekvivalentler sanın, molyar konsentraciya1 l eritpede erigen elementtıń gramm-molyar sanın, molyal konsentraciya 1000 g erituvchida erigen elementtıń molyar sanın kórsetedi.
Eritpelerdiń konsentraciyaları túrli usıllar menen ańlatpalanadı, mısalı, protsentli, molyar, normal, molyal, titr konsentraciyalar bolıp tabıladı.
Ximikler kóbinese suyıq eritpeler menen islewleri kerek, sebebi bul ximiyalıq reakciyalar júz bolıwı ushın qolay ortalıq bolıp tabıladı. Suyıqlıqlardı aralastırıw ańsat, kristall qattı elementlardan ayrıqsha bolıp esaplanıw, suyıqlıq gazǵa salıstırǵanda kishilew kólemdi iyeleydi. Bul artıqmashılıqlar sebepli ximiyalıq reakciyalar tezirek ámelge asırılıwı múmkin, sebebi suyıq ortalıqtaǵı baslanǵısh reaktivler kóbinese bir-birine jaqınlasadı hám to'qnashadi. Aldınǵı sabaqlarda biz suwdiń qutbli suyıqlıqlarǵa tiyisli ekenligin hám sol sebepli ximiyalıq reakciyalar ushın jaqsı erituvchi ekenligin aytıp ótdik. H₂O molekulaları, sonıń menen birge, suw az muǵdarda dissotsilangan H⁺ hám OH^- ionları basqa molekulalardaǵı baylanıslardıń qutplanıwı yamasa atomlar arasındaǵı baylanıslardıń hálsizleniwi sebepli ximiyalıq reakciyalardıń baslanıwına úles qosıwı múmkin. Sol sebepli de Jerdegi turmıs qurǵaqlıqta yamasa atmosferada emes, bálki suwda payda bolǵan.
Eritpe gazdı suyıqlıqta yamasa qattı elementtı suyıqlıqta eritib payda etiw múmkin. Eki jaǵdayda da suyıqlıq erituvchi, basqa komponent bolsa erigen element bolıp tabıladı. Eki suyıqlıqtı aralastırıw nátiyjesinde eritpe payda bolǵanda, eritiwshi eń kóp muǵdarda bolǵan, basqasha aytqanda, eń joqarı konsentraciyaǵa iye bolǵan suyıqlıq esaplanadı.