Keys: «yevropada dastlabki universitetlarning ochilishi va ulardagi ta’lim tizimi»1 Kirish

KEYSNI YECHISH UCHUN USLUBIY KOʻRSATMALAR
Keysni yakka tartibda yechish boʻyicha yoʻriqnoma

1. 
   Avvalo, Keys bilan tanishing. Keysni 2-marta oʻqing. Oʻqiganingizda quyidagi belgilarni hoshiyaga qoʻying:
   

• 
  “Т” – o‘rta asrlarda Yevropada universitetlarda ta’lim tizimi qanday shakllangan;
  
• 
  “Z” – ta’lim tizimidagi ziddiyatlarni aniqlang;
  
• 
  “Х” – univrsitetlarning o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat edi.
  

2. 
   Muammoni tasdiqlovchi dalillarni koʻrsating.
   
3. 
   Maqoladagi eng asosiy ziddiyatlarni ajratib oling. Ularni sanab bering.
   
4. 
   O‘rta asrlarda ta’lim tizimi rivojiga to‘sqinlik qilgan ziddiyatlarni ajratib oling va muammoning kelib chiqish sabablarini koʻrsating.
   

5.Muammoni tahlil qilish va yechish jadvali

O‘rta asrlarda Yevropada universitetlarda ta’lim tizimi qanday shakllangan	Ta’lim tizimidagi ziddiyatlarni aniqlang	Univrsitetlarning o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat edi	Yakuniy xulosa
Yevropada birinchi universitetlar XII asrning ikkinchi yarmida Italiya (Bolonya shahri), Angliya (Oksford shahri) va Fransiya (Parijda)da tashkil qilindi. Bu universitetlar dastlab professor va studentlarning mustaqil idora qilinadigan uyushmasidan iborat edi. Keyinchalik XIII asrda bu korporasiyalar o‘z-o‘zini idora qilish huquqini saqlab qolgan holda davlat tomonidan rasmiy tasdiqlandi. Cherkov universitetlarni tamomlagan studentlarga ilmiy daraja va o‘qituvchilik huquqini berishni, o‘z ixtiyoriga oldi shu tariqa universitetlar rasmiy o‘quv muassasasiga aylanib qoldi.	Tayyorlov fakultetida o‘qish muddati odatda 6-7 yilgacha, asosiy fakultetlarda esa 5-6 yilgacha cho‘zilar edi. O‘rta asr universitetlari cherkov nazorati ostida ishlaganliklari oqibatida sxolastika ruhidagi maktabga aylanib qolgan edilar. Bunda atrof-tevarakdagi real fakt hodisalarni o‘rganish bilan emas, balki cherkov ruhoniylar tomonidan ma’qullangan va tavsiya qilingan kitoblarni quruq yodlab olish bilan shug‘ullanardilar. Shu sababdan bunda o‘qish quruq qiroatxonlikdan iborat bo‘lib qoldi. Universitetlarda o‘qitish metodlari leksiya, cherkov tomonidan tasdiqlangan darslik va asarlarni yodlash va disput (munozara)lardan iborat edi. Universitetlarda o‘qish faqat lotin tilida olib borilar edi.	Ular ma’rifat tarqatish va o‘sha davrdagi ma’lumotli kishilarni yetishtirishda katta xizmat qildi. XI asr oxirida arab «mamlakatlarida madaniyat va ma’rifat G’apbiy Yevropadagi madaniyatga nisbatan ko‘p jihatdan taraqqiy qilgan edi. Xususan arablar tomonidan VIII asrda istilo qilingan Ispaniyada tashkil qilingan arab oliy o‘quv yurtlari Yevropa universitetlari uchun ma’lum darajada namuna bo‘ldi. Ispaniyada arablar barpo qilgan feodal musulmon davlatining poytaxti Kordova shahrida tashkil qilingan arab oliy o‘quv yurtlarida falsafa, matematika, astronomiya, meditsina fanlari o‘qitilar edi. Yevropaningg turli mamlakatlaridan kelgan ko‘p talabalar Kordovada o‘qib, oliy ma’lumot olar edilar. Shuningdek, katolik cherkov aqidalariga xilof bo‘lgan turli diniy ta’limot va bid’at fikrlar ham Yevropada universitetlar tashkil qilinishiga ta’sir etdi, chunki mana shu bid’at fikrlarga qarshi kurash olib bora oladigan, oliy: ma’lumotli katolik ruhoniylarga ehtiyoj tug‘ildi. Mavjud cherkov maktablari esa, bunday xodimlar tayyorlash vazifasini bajara olmas edilar.	XII-XIII asrlarda Gʻarbiy Yevropa hayotida yuz bergan iqtisodiy, madaniy o‘zgarishlar, ya’ni hunar va savdoning rivojlanishi, shaharlarning o‘sib borishi va shunga bog‘liq holda dunyoviy shahar madaniyatining taraqqiy qilib borishi, xalqaro aloqalarning kengayishi yoshlar o‘rtasida oliy ma’lumot olish harakatini tug‘dirdi, bu hol o‘z navbatida universitetlarning paydo bo‘lishiga katta ta’sir ko‘rsatdi.

1^ Ushbu keys Qoʻqon universiteti dotsenti M.Ganiyeva tomonidan ishlab chiqilgan