Kitob to’g’risida

 
2- qism 
Tovarlar va qaysi jahon bozorlarning ishlash prinsipi. 
 
Forex (Foreign Exchange) Xalqaro valyuta bozori degani.  
Biz hozircha faqatgina Forex jahon bozoridagi valyuta birjasini 
ko’rib o’tamiz ular bilan tanishib boshqa tovarlar haqida tshunchaga ega 
ham bo’lamiz. 
Valyutalar. 
GBP – Great Britian Pound ( Buyuk Britaniya funt sterlingi) 
EUR – EURO ( Evropa evrosi) 
USD – United States Dollar ( Amerika Qo’shma Shtatlar dollari) 
CHF – Swiss Frank ( Shvetsariya Franki) 
JPY – Japan Yen ( Yaponiya Iyenasi) 
AUD – Australian dollar ( Avstraliya dollari) 
CAD – Canadian dollar ( Kanada dollari) 
NZD – New Zelland dollar ( Yangi Zenlandiya dollari) 
 
Manashu 8 ta valyutalar dunyoning asosiy valyutalari sanaladi. 
Aslida jahon valyuta bozorida bundan ham ko’p valyutalar mavjud lekin 

---

 
5 
 
men aytib o’tgan 8 ta valyuta dunyoning asosiy valyutalari sanaladi. Bu 
8 ta valyutalarda ko’plab Markaziy va Savdogar Banklar, Investorlar, 
Brokerlik firmalari va biz traderlar savdoda ishtirok etamiz. Mana shu 
valyutalar eng ko’p aylanma mablag’da ishtirok etadi.  
 
Valutalar paralab sanaladi: 
EUR/USD – Evro bilan AQSH dollari 
GBP/USD – Funt sterling bilan AQSH dollari 
USD/JPY – Iyena bilan AQSH dollari  
USD/CAD – AQSH dollari bilan Kanada dollari 
USD/CHF – AQSH dollari bilan Shvetsariya franki 
 
Ko’plab mana shunday valyutalar paralab aytiladi. Valyuta parada 
birinchi turgan valyuta bu baza valyutasi ikkinchi valyuta esa katirovka 
valyutasi deyiladi. Masalan EUR/USD bu yerda EUR baza valyutasi 
USD esa katirovka valyutasi deyiladi. Buning sababi biz ko’rgan 
grafigimizda agarda tushgan grafik bo’lsa demak EUR tushyapti USD 
esa ko’tarilyapti. Agarda ko’tarilgan grafik bo’lsa demak EUR 
ko’tarilyapti USD esa tushyapti. Rasm 2.1 ga e’tibor bering bu yerda 
EUR/USD valyuta parasida Baza valyutasi tushyapti USD katirovka 
valyutasi esa ko’tarilyapti mana shu uchun Baza valyutasi qaysi valyuta 
bo’lsa grafik shu valyutaga tegishli degani. 
 
 
                                            Rasm – 2.1  
Bundan tashqari kros kurslar ham bor. Кros kurs bu USD valyutasi 
ishtirok etmagan valyutalar sanaladi. Masalan GBP/CHF, GBP/JPY, 
EUR/CAD, EUR/GBP, GBP/NZD va juda ko’plab manashunga 

---

 
6 
 
o’xshagan kros kurslar ham mavjud. Kros kurslar ishlash prinsipi 
quyidagicha: 
GBP/CHF – GBP/USD bilan USD/CHF bunday holatda GBP valyutasi 
USD valyutasiga aylantiriladi va CHF valyutasi ham USD valyutasiga 
aylantiriladi, shunday qilib ikki valyuta USD valyutasi miqdori bilan 
solishtiriladi. Hamma kros kurslar mana shu hollatda ishlaydi. Qaysi 
valyuta jahon bozorida chiqmasin u USD valyutasiga albatta 
to’qnashadi. Kros kurslar ham Iqtisodiy yangiliklarga ta’sir qiladi 
ba’zilari esa juda qattiq ta’sir qiladi va tushish ko’tarilishi juda ham 
chuqurlashadi.