Klinik psixologiyasi fanining predmeti, vazifalari, tarixi va axamiyati

Tafakkur—idrok va tasavvurlarimizda aks etadn-gan narsa tafakkurda takkoslanadi, tahlil silinadn va umumyaashtiriladi.
Tafakkur — voqelikning umumlashtirilgan, bevosita va eng to‘liq hamda eng aniq yig‘indisidir.
Nutq —fikrlarimizning til vositasida shakllanishi va ifodalanishi. Kishilar til vositasida o‘zaro muloqotda bo‘ladilar.
Diqqat — ongimizni o‘zimiz idrok etayotgan, tasavvur qilayotgan, fikr yuritayotgan va aytayotgan narsamizga karatish, bir nuktaga jamlash demakdir.
Psixik faoliyatning muayyan yo‘nalishda bo‘lishi, ongning narsalar va hodisalarni saralab idrok etishga qaratilganligi diqqat deb»ataladi.
Diqqatnnng fiziologik negizi bosh miya po‘stlog‘ining muayyan sohalarida optimal qo‘zgaluvchan uchoklarda qo‘zgalishning to‘planishidir, bu vaqtda pustlokning boshqa sohalari tormozlanish holatida bo‘ladi.
Diqqat ixtiyoriy va beixtiyor diqqatga bo‘linadi. Agar ong yo‘nalishi va bir joyga jamlanmaganligini odamning irodasi takozo kilmaganda beixtiyor diqqat to‘g‘risidada fikr yuritiladi. Bunday diqqat yuzaga kelishida odamning odatlari, qo‘zg’atuvchining organizm ichki holatiga mos kelishi, muttasil bir narsani ko‘tish va hokazolar muhim o‘rni to‘tadi. Beixtiyor diqqat negizida albatta mo‘ljal olish refleksi yotadi, u yangidan paydo bo‘lgan qo‘zg’atuvchiga javob berishiga hamisha tayyor bo‘lib turadi.
Ixtiyoriy diqqatga odamning iroda akti sabab bo‘ladi va u ongli ravishda qo‘yilgan maqsad bilan bog‘liq bo‘ladi. Ixtiyoriy diqqatning fiziologik asosi bo‘lib bosh miya katta yarim sharlarining muayyan funksional sistemalarida qo‘zgalishning jamlanishi xizmat qiladi, ular tevarak-atrofdagi olamning odam uchun ahamiyatli bo‘lgan hodisalariga muvofiq keladi. Shu sababli bu sistemalar optimal qo‘zg’atuvchanlik xususiyatiga ega bo‘ladi. Demak, har qanday zaif, lekin shu yo‘nalishda harakat qiluvchi qo‘zg’atuvchi xuddi ana shu sistemalarni qo‘zg’atadi, bu esa faol (Faol) diqqat ko‘rinishida yuzaga chiqadi.
Ixtiyoriy diqqat odamning turmushi va faoliyatida hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ladi. Shu tufayli uni o‘rganish va takomillashtirishga alohida ahamiyat beriladi.
Yosh bolalarda ixtiyoriy diqqatning rivojlanishi maktabda oladigan bilimlari va ko’nikmalari hal qiluvchi rol' uynaydi. Katta yoshdagi odamniig diqqati shaxsning o‘zi bilan birga rivojlanib boradi. Bu o‘rnida mehnatning ahamiyati beqiyos. Sog‘lom odamlarda diqqatning rivojlanishida, mustahkamlanib borishida va bemor kishilarda uning qayta tiklanishida jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanish katta o‘rin to‘tadi.
Diqqatning o‘ziga xos xususiyati uning barqarorligi, uning muayyan ob'ektga uzoq vaqtgacha qaratila olishi. Atrof muhitda, odamning fikr va kechinmalarida, uying organizmnda chalgituvchi ta'sirotlar («og‘riq sezish va x.k. qanchalik kam bo‘lsa, diqqatning barqarorligi shunchalik oson saqlanib qoladi.
Psixologiya tibbiyot bilan qadimdan chambarchas bog‘lanib keladi. Kasalliklar orasida psixik kasalliklar guruhi ham bo‘ladi. Bunday kasalliklarni ham asosan psixologik vositalar bilan davolashga to‘g‘ri keladi. O‘rta tibbiyot xodimi, vrach bemorning ruhiy holatiga to‘g‘ri baho berish uchun avvalo odamning normal psixologiyasini bilishi kerak. Barcha tibbiyot xodimlari, shu jumladan o‘rta tibbiyot xodimlari ham bemorga ruhiy ta'sir ko‘rsatish vositalarini: ishontirish, maslahat berish va u bilan muomala qilish yo‘llarini puxta bilishlari kerak.